Psychosociale arbeidsbelasting, wat en hoe?

Wat is psychosociale arbeidsbelasting?

Als je werknemers te maken hebben met ongewenste omgangsvormen of hoge werkdruk, kan dit stress geven en lichamelijke, psychische en sociale klachten veroorzaken. Dit wordt psychosociale arbeidsbelasting (PSA) genoemd.

Een derde van het ziekte­verzuim wordt veroorzaakt door werkgerelateerde psychische klachten. Het is de grootste beroepsziekte in Nederland. Te hoge werkdruk kan leiden tot klachten en verzuim, maar ook tot minder productie of ontevreden klanten.

Onderzoek werkdruk

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat 37 procent van het arbeids­gebonden verzuim wordt veroorzaakt door PSA: 11 miljoen werkdagen en dit kost de werkgever 3,1 miljard euro.

Onderdelen van psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

Bij psychosociale arbeidsbelasting (PSA) kun je onder meer denken aan discriminatie, seksuele intimidatie, pesten, agressie en geweld. Maar ook de werkdruk speelt een belangrijke rol.

Als de arbeidsbelasting te groot is kunnen werknemers overspannen raken en uitvallen met een burn-out. Dat wil je natuurlijk voorkomen. Door hiermee aan de slag te gaan kun je een werkplek creëren waar iedereen zich prettig voelt. Dat levert veel voordelen op. De productiviteit gaat omhoog en de verzuim­kosten gaan omlaag.

Als werkgever ben je wettelijk verplicht om grensoverschrijdend gedrag en werkdruk aan te pakken.

Een zieke werknemer?

Verzuim van personeel betekent vaak extra admini­stratie en kosten. Je wilt het liefst dat medewerkers snel weer aan de slag gaan. Een verzuim­verzekering helpt je bij de aanpak van verzuim.

Beperk je risico's

PSA in de Arbowet

Of je nu een klein of groot bedrijf hebt, je bent gebonden aan de Arbowet. Volgens deze wet moet je werknemers een veilige werkomgeving bieden.

Dit gaat niet alleen over fysieke veiligheid. In de Arbowet staat dat je aandacht moet schenken aan psychosociale arbeidsbelasting (PSA).

In de Arbowet worden 4 thema’s genoemd waar je een beleid voor moet hebben:

1. Discriminatie, inclusief seksuele intimidatie.
2. Agressie en geweld
3. Pesten
4. Werkdruk

PSA Arbowet toepassen

Binnen je eigen arbobeleid moet je dus omschrijven hoe je de vier onderdelen van psychosociale arbeidsbelasting wil voorkomen en beperken. Vooral als dit een risico vormt binnen je bedrijf moet je aandacht besteden aan deze specifieke thema's. Vervolgens moet je bedrijf dat beleid ook uitvoeren.

In het Arbobesluit staat meer over je PSA-verplichtingen. Zo moet je alle risico's op dit gebied benoemen in een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E).

Ook je werknemers dragen een deel van de verantwoordelijkheid. Iedere werknemer is verplicht om naar zijn eigen vermogen te zorgen voor de eigen veiligheid en gezondheid en die van andere betrokken personen (artikel 11 Arbowet). Daar horen dus ook de aspecten van psychosociale arbeidsbelasting bij, zoals pesten, discriminatie en seksuele intimidatie. Samen zorg je voor een prettige werkomgeving.

PSA beleid maken

Een PSA-beleid maken is dus verplicht. Maar hoe bepaal je een goed beleid? Het is belangrijk een plan van aanpak te maken voor elke vorm van PSA. Beschrijf hoe je ongewenst gedrag wil voorkomen en de werkdruk wil beperken.

Je kunt een PSA-beleid zelf opstellen of in samenwerking met een deskundige. Vraag er bijvoorbeeld naar bij je arbodienst. Vaak hebben zij tools en voorbeelden om je eigen PSA-beleid te maken.

PSA voor het MKB

Gebruik bijvoorbeeld de PSA-module van ArboNed. Of vraag ernaar bij een andere arbodienst.

PSA beleid delen

Als je eenmaal een goed PSA beleid hebt opgesteld is het belangrijk om het te delen met je werknemers. Je kunt het bijvoorbeeld opnemen in je personeels­handboek of bedrijfsreglement.

Je kunt er ook naar verwijzen vanuit het arbeidscontract. Wijs werknemers op de regels en zorg eventueel voor een training of cursus op de werkvloer. Bijvoorbeeld over discriminatie of pesten op het werk.

Daarna is het zaak dat je dit beleid ook gaat uitvoeren. Dit doe je door regelmatig te controleren of de werksfeer goed is. Vraag je werknemers om misstanden direct te melden. Schakel bijvoorbeeld de hulp in van een preventiemedewerker om een oogje in het zeil te houden. 

Check je PSA-beleid regelmatig en deel het opnieuw met je werknemers.

Vertrouwenspersoon aanstellen

Het aanstellen van een vertrouwenspersoon is een belangrijk onderdeel van je PSA-beleid. Als ondernemer ben je waarschijnlijk niet de aangewezen persoon om te praten over gevoelige onderwerpen. Bijvoorbeeld als het gaat om seksuele intimidatie. Een professional kan dit soort gesprekken op de juiste manier voeren.

Verder kun je zorgen voor:

• Een gedragscode.
• Een klachtenregeling en klachtencommissie.
• Registratie van incidenten.
• Opvang en aanpak van incidenten.

Het is heel belangrijk dat je zelf het goede voorbeeld geeft. Doe je best om pesten, discriminatie en intimidatie te voorkomen.

Wanneer is er sprake van ongewenst gedrag? Wie bepaalt dat? Lees er meer over in het artikel over ongewenst gedrag op de werkvloer.

Verzuim door PSA verlagen

Het is belangrijk om PSA aan te pakken. Daarmee kun je verzuim voorkomen. Vaak gaat het om langdurig verzuim bij dit soort oorzaken. Dat is vooral heel vervelend voor je werknemer, maar ook voor jou en je bedrijf.

Verzuim door PSA kan je veel tijd en geld kosten. Een zieke werknemer moet je namelijk tot twee jaar lang zijn loon doorbetalen. Daarnaast moet je zorgen voor professionele verzuim­begeleiding, re-integratie en mogelijk vervanging.

Hoeveel kost dat? Bereken je verzuim­kosten.

Signalen van PSA herkennen

Verzuim door PSA komt soms als een totale verrassing. Toch hoeft dat niet altijd zo te zijn als je let op de oorzaken en signalen van ziekte­verzuim. Als je die vroegtijdig herkent, kun je samen met je werknemer op zoek gaan naar een oplossing en uitval voorkomen.

Een werknemer in de gevarenzone vertoont bijvoorbeeld signalen van werkstress. Iemand is bijvoorbeeld:

• Prikkelbaar.
• Sneller het overzicht kwijt.
• Vermoeid en minder productief.

Deze signalen hoeven trouwens niet altijd te wijzen op PSA, maar kunnen wel betekenen dat er iets aan de hand is. Je kunt de signalen aangrijpen om te vragen hoe het gaat en eventueel hulp te bieden.

Maak PSA bespreekbaar

Psychosociale arbeidsbelasting is voor veel werkgevers een lastig thema. Misschien vind je het moeilijk om dit onderwerp aan te snijden, omdat het al snel de privésfeer raakt.

Toch hoeft het bij de juiste aanpak geen probleem te zijn om PSA ter sprake te brengen. Als je merkt dat je werknemer regelmatig (kort) ziek is kun je een verzuim­gesprek voeren. Laat duidelijk merken dat je werknemers altijd aan de bel kunnen trekken als er iets aan de hand is.

Checklist verzuim

Bekijk nog meer manieren om verzuim te voorkomen en beperken. Gebruik de checklist verzuim voorkomen.

Lees meer over psychosociale arbeidsbelasting (PSA) op de website van het Ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW): het Arboportaal.

Vragen over psychosociale arbeidsbelasting

• Wat is PSA?

  PSA staat voor psychosociale arbeidsbelasting. Het gaat hierbij om stress, lichamelijke, psychische en sociale klachten door een hoge werkdruk en/of ongewenste omgangsvormen op het werk. Bijvoorbeeld door discriminatie, seksuele intimidatie, pesten, agressie en geweld.

• Waarom een PSA beleid opstellen?

  Met een goed PSA beleid voldoe je aan de Arbowet. Je kunt daardoor klachten en verzuim door psychosociale arbeidsbelasting voorkomen, beperken en beter aanpakken. Op die manier zorg je voor een veilige en prettige werkplek voor al je werknemers.

• Is een PSA beleid verplicht?

  Ja, als werkgever moet je de Arbowet toepassen en ben je verplicht een goed PSA beleid te voeren. Je moet als werkgever je personeel beschermen en zorgen voor een veilige werkplek voor alle werknemers. Bijvoorbeeld ook voor thuiswerkers.

• Wanneer zet je een arbodienst of bedrijfsarts in?

  De wet zegt dat je binnen een week na de ziekmelding je arbodienst of individuele bedrijfsarts op de hoogte moet brengen. Je arbodienst of verzekeraar kan je vragen dit op de eerste ziektedag al te doen. Je kunt de arbodienst of bedrijfsarts ook preventief inschakelen, bijvoorbeeld om je te helpen bij vragen over PSA.

• Waar staan de verplichtingen bij verzuim?

  De belangrijkste verplichtingen rond verzuim staan in de Arbowet en de Wet verbetering poortwachter. Zo ben je verplicht te zorgen voor goede begeleiding van zieke werknemers. Op basis van deze twee wetten kun je zelf een arbobeleid en PSA-beleid samenstellen voor jouw bedrijf. In je cao kunnen aanvullende verplichtingen staan voor arbeidsomstandigheden en ziekte­verzuim in jouw branche.

Ziekte­verzuim­verzekering

Verlaag de risico's en onverwachte kosten van ziek personeel met een verzuim­verzekering, ontdek wat dit voor jouw onderneming kan betekenen.

Bekijk de oplossingen