Beroepsziekten in Nederland, 4 tips voor werkgevers

Beroepsziekten in Nederland

Een beroepsziekte is een ziekte die vooral wordt veroorzaakt door het werk dat iemand doet. Ieder beroep heeft zo zijn eigen risico's.

Definitie beroepsziekte:

'Een klinisch waarneembare ziekte of aandoening als gevolg van een belasting die in overwegende mate (meer dan 50%) in arbeid of arbeidsomstandigheden heeft plaatsgevonden.'

De meeste beroepsziekten in Nederland hebben te maken met mentale overbelasting en werkstress. Daarnaast zijn er vaak blessures aan de schouder en elleboog door fysieke belasting en herhaalde bewegingen.

Top 5 beroepsziekten per soort

Beroepsziekten worden onderverdeeld in verschillende categorieën. Dit zijn de meest voorkomende soorten volgens een rapport van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB): 

1. Psychische aandoeningen
2. Luchtwegaandoeningen
3. Aandoeningen aan het houdings- en bewegingsapparaat
4. Gehooraandoeningen
5. Aandoeningen aan het zenuwstelsel

Psychisch verzuim

Ruim 60 procent van alle beroepsziekten in Nederland is psychisch. De belangrijkste psychische aandoeningen zijn aanpassingsstoornissen (surmenage) en burn-out, gevolgd door posttraumatische stressstoornis (PTSS). Ook andere reacties op ernstige stress en een 'depressieve episode' worden genoemd.

Lees meer over psychisch verzuim herkennen en voorkomen.

Een zieke werknemer?

Verzuim van personeel betekent vaak extra admini­stratie en kosten. Je wilt het liefst dat medewerkers snel weer aan de slag gaan. Een verzuim­verzekering helpt je bij de aanpak van verzuim.

Beperk je risico's

Beroepsziekten per branche

Ziekten die vaak voorkomen kunnen flink verschillen per beroep. In bepaalde branches loop je meer risico dan in andere. In voorgaande jaren was het risico in de bouw het grootst. Maar het rapport uit 2023 bevat vooral meldingen van beroepsziekten in de volgende branches:

1. Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening
2. Industrie
3. Overheid en openbaar bestuur

Beroepsziekte in de bouw

De bouw lijkt bij uitstek een branche waar veel fysieke blessures zijn, maar ook hier is mentale overbelasting een grote boosdoener. 

Een veelvoorkomende beroepsziekte in de bouw is lawaaislechthorendheid, maar ook burn-outs en overige aanpassingsstoornissen door overbelasting komen vaak voor.

Bekijk de top 10 in de bouw + tips voor werkgevers.

Beroepsziekte in de zakelijke dienstverlening

In de grootste branche van Nederland, de zakelijke dienstverlening, valt het op dat er veel psychische ziekten worden gemeld. Naast overwegend kantoorwerkers en thuiswerkers heb je in deze branche ook schoonmakers en vertegenwoordigers.

Bekijk de top 10 in de zakelijke dienstverlening + tips voor werkgevers.

Beroepsziekte in andere branches

Als je niet in de bouw of zakelijke dienstverlening onderneemt, ben je vast benieuwd naar de top 10 in jouw sector. Op de website van het NCvB kun je de meest gemelde beroepsziekten per sector bekijken.

Bekijk de top 10 in jouw sector en benut de tips hieronder.

Bekijk ook de 10 gevaarlijkste beroepen in Nederland en hoe je ongelukken en verzuim kunt beperken.

Beroepsziekte melden

In de Arbowet staat dat beroepsziekten gemeld moeten worden. In de meeste gevallen zal de bedrijfsarts dit doen, maar ook een keurings- of verzekeringsarts mag dit doen. 

Deze artsen kunnen beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen melden op de website van het NCvB. Hoe meer artsen een melding doen, hoe vollediger het overzicht wordt. Ook nieuwe beroepsziekten kunnen dan beter worden opgespoord. 

Het is sinds maart 2020 ook mogelijk om COVID-19 als beroepsziekte te registreren. Het virus moet dan wel tijdens het werk zijn opgelopen.

Risicofactoren

Om de kans op een beroepsziekte te verkleinen binnen jouw bedrijf is het belangrijk vast te stellen wat de oorzaken kunnen zijn. In het rapport Beroepsziekten in cijfers worden de volgende risicofactoren genoemd:

Waar is nog winst te behalen binnen jouw bedrijf? Het is duidelijk dat 'te veel werk' met 21 procent de grootste risicofactor is binnen bedrijven.

In het rapport werd gemeld dat 'traumatische ervaringen' (6%) vooral worden opgedaan door politieagenten, zorgverleners en gevangenismedewerkers.

Wellicht is 'weinig sociale steun leidinggevende' (5%) nog een verbeterpunt binnen jouw bedrijf of juist 'tillen en dragen van o.a. lasten' (5%). Ga dus aan de slag met de risico's binnen jouw bedrijf.

4 tips voor werkgevers

Ga na wat je als werkgever kunt doen om de kans op een beroepsziekte te verkleinen. Benut de volgende tips.

Tip 1. Beperk werkstress

Werkstress is een van de belangrijkste oorzaken van verzuim. Hoe kun je werkstress beperken?

• Let op signalen dat een werknemer dreigt uit te vallen met werkstress. 
• Ga op tijd in gesprek en probeer de werkdruk aan te passen. Zeker als je werknemer al een paar keer ziek is geweest is het slim een verzuim­gesprek te voeren. 
• Door aandacht te hebben voor je werknemer en samen oplossingen te zoeken kun je mogelijk voorkomen dat hij overspannen raakt.

Tip 2. Zorg voor de juiste belasting

In bepaalde bedrijven is fysieke belasting een groot risico. Wat kun je doen?

• Maak een goed werkrooster en geef voldoende pauzes.
• Geef instructies over de juiste werkhouding.
• Zorg ook voor afwisselend werk. Zo voorkom je blessures door herhaalde beweging.
• Bied ruimte voor ontspanning op het werk.

Ook thuiswerkers moeten een goede werkplek hebben. Lees meer over thuiswerken volgens de Arbowet.

Tip 3. Maak een RI&E

Volgens de Arbowet moet je een beleid voeren om je werknemers veilig en gezond te houden. Heb jij al een eigen arbobeleid? Denk in ieder geval aan deze punten:

• Maak een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie. Ga na wat de risico's zijn binnen jouw bedrijf en bepaal hoe je deze risico's gaat minimaliseren.
• Neem veelvoorkomende beroepsziekten in jouw branche op in je RI&E. Beschrijf hoe je ze wil voorkomen binnen jouw bedrijf.
• Stel een preventiemedewerker aan om je te helpen bij de uitvoering van je arbobeleid.

Checklist verzuim voorkomen

Wat kun je nog meer doen om beroepsziekten te beperken? Gebruik de Checklist verzuim voorkomen en ga aan de slag!

Tip 4. Geef de juiste begeleiding

De rol van een leidinggevende is heel belangrijk bij het voorkomen van beroepsziekten. Wat kun je als leidinggevende doen?

• Geef werknemers de ruimte voor een goede werk-privé-balans. Help je werknemers hun grenzen te bewaken.
• Maak duidelijke afspraken over het gewenste resultaat. Werk bijvoorbeeld met KPI's die passen bij je werknemer: haalbare, meetbare en concrete doelen.
• Wees duidelijk over de verwachtingen en werktijden. Ook over wanneer er niet gewerkt wordt. En geef zelf het goede voorbeeld.

Langdurig verzuim door beroepsziekte

Beroepsziekten kunnen een flinke impact hebben op je bedrijf. Het zorgt in veel gevallen voor langdurig verzuim en arbeidsongeschiktheid. Uit onderzoek over beroepsziekten blijkt dat bijna 9 op de 10 werknemers meer dan een maand uit de running is.

Bij 3 procent van de werknemers gaat het zelfs om blijvende arbeidsongeschiktheid.

Langdurig verzuim is heel vervelend voor je werknemer, maar ook voor jou. Het kost veel tijd, geld én nachtrust. De kosten door beroepsziekten kunnen flink oplopen. Je bent als werkgever namelijk verplicht om een zieke werknemer twee jaar lang zijn loon door te betalen.

Verzeker je tegen verzuim

Loondoorbetaling bij ziekte kun je afdekken met een verzuim­verzekering.

Vragen over beroepsziekten

• Wat is een beroepsziekte?

  Een beroepsziekte is een ziekte of blessure die voor meer dan 50 procent wordt veroorzaakt door het werk dat iemand doet. Een beroepsziekte kan ontstaan door mentale of fysieke overbelasting. Bijna de helft van de beroepsziekten in Nederland is psychisch.

• Hoe kun je beroepsziekten beperken?

  Je kunt beroepsziekten beperken door risico's te verkleinen. Dat doe je bijvoorbeeld door een goed arbobeleid te voeren, werkplezier te vergroten en de werkdruk binnen je bedrijf te verlagen. Herken de signalen van overbelasting en ga op tijd in gesprek met je werknemer over oplossingen.

• Welke hulp is er voor werkgevers?

  Beroepsziekten hoef je niet alleen te lijf te gaan. Je kunt bijvoorbeeld een preventiemedewerker aanstellen en een arbodienst inschakelen. Overleg met je bedrijfsarts wat je precies kunt doen. Daarnaast zijn er nuttige verzekeringen om de financiële impact van beroepsziekten op te vangen.

Welke verzekeringen heb ik nodig?

Lees in ons gratis whitepaper tips van ondernemers, doe je eigen risico-checklist en ontdek de top 5 verzekeringen per branche.

Download gratis PDF