Werkweigering, hoe ga je ermee om?

Wat is werkweigering?

Er is sprake van werkweigering als een werknemer niet wil werken. Bijvoorbeeld als hij niet meer naar de afgesproken werkplek komt of als hij een redelijke opdracht niet wil uitvoeren. Soms gaat het om specifieke taken die hij niet wil doen, maar hij kan ook volledig weigeren om te werken. 

Redenen voor werkweigering

Er kunnen meerdere redenen en oorzaken zijn voor werkweigering. Misschien is je werknemer ontevreden over de arbeidsomstandigheden, de werkzaamheden of de werktijden. Het kan ook komen door persoonlijke problemen of een conflict met een collega.

• Werkweigering door arbeidsconflict

  Werkweigering ontstaat vaak door een arbeidsconflict. Je werknemer is het bijvoorbeeld niet eens met zijn leidinggevende en weigert nog met hem samen te werken. Er kunnen ook conflicten ontstaan over de arbeids­overeenkomst, taakverdeling en de omstandigheden op het werk. Soms lopen die conflicten zo hoog op, dat je werknemer (tijdelijk) niet wil werken.

• Werkweigering door ziekte

  Er kan sprake zijn van werkweigering rondom ziekte­verzuim. Als je werknemer ziek is, volg je de regels in de Arbowet en de Wet verbetering Poortwachter (bij langdurig verzuim). Je helpt hem bij zijn re-integratie. Het kan zijn dat je werknemer tijdens zijn herstel niet meewerkt of vervangend werk weigert. Ook in dat geval is er sprake van werkweigering. 

  • Het kan ook zijn dat je werknemer zich onterecht ziek meldt. Lees meer over ziekmelding controleren.

• Werkweigering door vakantie of verlof

  Rondom vakantie en verlof kan er sprake zijn van werkweigering. Bijvoorbeeld als je werknemer langer op vakantie is dan is afgesproken of langer verlof neemt dan wettelijk is bedoeld. Je werknemer heeft recht op een aantal vakantiedagen per jaar, maar moet dit wel op tijd aanvragen. 

  • Ook werken op bepaalde feestdagen kan tot werkweigering leiden.

• Werkweigering door gewetensbezwaren

  Het kan ook zijn dat je werknemer bepaalde werkzaamheden niet wil uitvoeren omdat hij zich daar niet prettig bij voelt. Denk aan het verplicht gebruiken van milieubelastende materialen of werken in ongezonde ruimtes. Ook het schenken van alcohol of omgaan met geweld kan leiden tot gewetensbezwaren en werkweigering.

Werkweigering voorkomen

Hoe kun je werkweigering voorkomen? Het is belangrijk om een positieve en transparante werkcultuur te creëren. Zorg dat je werknemers zich thuis voelen en op tijd aan de bel kunnen trekken als er iets mis is. Een paar preventieve maatregelen die je kunt nemen:

• Goede communicatie
  Open en eerlijke communicatie is essentieel. Bespreek regelmatig met werknemers hun taken, verantwoordelijkheden en eventuele zorgen. Dit helpt om misverstanden te voorkomen en problemen vroegtijdig te signaleren. Houd ook regelmatig een functioneringsgesprek om de samenwerking te bespreken.
• Duidelijke gedragsregels
  Stel heldere gedragsregels op en communiceer deze naar alle medewerkers. Dit kan bijvoorbeeld in een personeels­handboek of bedrijfsreglement. Zorg ervoor dat werknemers weten wat er van hen verwacht wordt en wat de consequenties zijn van onterechte werkweigering.
• Training en ontwikkeling
  Investeer in de training en ontwikkeling van werknemers. Dit kan hen helpen om hun taken beter uit te voeren en hun motivatie te verhogen. Werknemers voelen zich gewaardeerd als er in hun groei wordt geïnvesteerd.
• Gezonde werkcultuur
  Creëer een werkcultuur waarin respect en samenwerking centraal staan. Dit kan door teamactiviteiten te organiseren, feedbacksessies te houden en prestaties te erkennen en belonen. Werkplezier is nog altijd het beste 'medicijn' tegen verzuim.

Bekijk 5 tips om werkplezier te vergroten.

Rechtsbijstand­verzekering

De kans op een conflict is altijd aanwezig en juridische bijstand kan behoorlijk in de papieren lopen. Met een rechtsbijstand­verzekering ben je als ondernemer verzekerd van juridische hulp.

Beperk je risico's

Omgaan met werkweigering

Wanneer een werknemer werk weigert, is het belangrijk om zorgvuldig te zijn en niet overhaast te handelen. Hoe pak je dit goed aan als werkgever? Volg deze stappen:

1. Onderzoek de oorzaak
   Ga na wat de oorzaak is van de werkweigering. Je gaat in gesprek met de werknemer en eventueel ook met andere betrokkenen. Probeer te begrijpen waarom de werknemer weigert te werken of bepaalde werkzaamheden niet wil doen.
2. Documenteer de feiten
   Leg alle feiten en gebeurtenissen rondom de werkweigering vast. Dit is belangrijk voor eventuele juridische stappen en om een duidelijk beeld te krijgen van de situatie.
3. Zoek naar een oplossing
   Plan een gesprek met de werknemer om de ontstane situatie te bespreken. Luister naar de zorgen van de werknemer en probeer samen tot een oplossing te komen. Het is belangrijk om een open en constructieve houding aan te nemen. De kans is groot dat je werknemer dat dan ook doet.
4. Waarschuwing en consequenties werkweigering
   Als de werkweigering aanhoudt, geef dan een officiële waarschuwing en leg de mogelijke consequenties uit. Afhankelijk van de de situatie kun je een schriftelijke waarschuwing geven, loon inhouden of zelfs de werknemer ontslaan.
5. Juridische stappen bij werkweigering 
   In bepaalde gevallen kan het nodig zijn om juridische stappen te ondernemen. Dit moet je zorgvuldig overwegen en natuurlijk volgens de geldende wet- en regelgeving doen. Schakel daarvoor een juridisch expert in die alle mogelijkheden kent.

Als je er niet zelf uitkomt met je werknemer is het verstandig om een mediator in te schakelen. Lees meer over mediation bij een arbeidsconflict.

Werkweigering vastleggen in personeels­dossier

Als je werknemer een bepaalde straf voor werkweigering oneerlijk vindt, moet je wel kunnen bewijzen dat hij niet aanwezig was. Bewaar daarom de registratie en alle waarschuwingen over zijn absentie en voeg deze toe aan zijn personeels­dossier.

Laat je werknemer alle documentatie ondertekenen als 'voor gezien'. Dan sta je juridisch sterker.

Werkweigering, wat zijn de gevolgen?

Als je werknemer blijft weigeren om te werken, dan heeft dit gevolgen. Moet je bijvoorbeeld het loon doorbetalen? En wanneer ga je over tot ontslag? De mogelijkheden op een rij: 

Loon stopzetten bij werkweigering 

Als je werknemer zonder goede reden wegblijft, dan mag je de uren die hij niet heeft gewerkt in mindering brengen op zijn salaris. Maar dit moet je wel kunnen bewijzen. 

Het moet duidelijk zijn dat het een situatie was die voor eigen rekening van je werknemer is. Je kunt ook afspreken dat je werknemer de gemiste werktijd nog inhaalt.

Loon inhouden bij ongeoorloofd verlof of vakantie

Ook bij ongeoorloofd verlof of vakantie hoef je in principe geen loon te betalen. Als jij een aanvraag voor verlof of vakantie afwijst, is je werknemer verplicht om te komen werken. Als hij dat niet doet, dan mag je de verlofuren op het loon inhouden. 

Komt je werknemer te laat terug van zijn vakantie? Dan hoef je ook geen loon te betalen over de niet-gewerkte dagen. Je kunt natuurlijk ook besluiten extra vakantiedagen af te boeken, bijvoorbeeld als je medewerker door vertraging langer wegbleef. Doe dit in goed overleg.

Let op: Bij afwijzing van verlof of vakantie moet het bedrijfsbelang zwaarder wegen dan het belang van je werknemer.

En wat als mijn werknemer niet werkt door een staking?

Een staking is ook een vorm van werkweigering. Ook dan hoef je werknemers geen loon te betalen. Lees meer over loon inhouden, uitstellen en verlagen.

Mag je een boete geven bij werkweigering?

Ja, je mag een werknemer een boete opleggen bij verkeerd gedrag. Bijvoorbeeld als hij zonder goede reden niet komt werken. Dit moet je vooraf wel goed afspreken. Je kunt bijvoorbeeld een boeteclausule opnemen in het arbeidscontract of in de gedragscode voor jouw bedrijf.

De hoogte van de boete moet vooraf bekend zijn en redelijk zijn in verband met de overtreding.

Ontslag bij werkweigering?

In sommige gevallen kun je een werknemer ontslaan vanwege werkweigering. Als je werknemer vaker of lange tijd niet werkt zonder goede reden en al meerdere keren gewaarschuwd is, dan kun je uiteindelijk overgaan tot ontslag.

Vormen van ontslag bij werkweigering

Er zijn meerdere opties voor ontslag bij werkweigering:

• Als iemand zich niet aan de afspraken houdt in het arbeidscontract, kun je een ontbindingsverzoek indienen 'wegens verwijtbaar handelen of nalaten van je werknemer'.
• Als werkweigering een terugkerend probleem is bij een bepaalde werknemer, kun je hem mogelijk ontslaan vanwege disfunctioneren. Je moet aantonen dat je de werknemer hebt geholpen om zich te verbeteren. Bijvoorbeeld via functioneringsgesprekken en coaching.
• Als er een dringende reden voor is, mag je iemand zelfs ontslaan op staande voet. Daarbij moet je wel voldoen aan strenge voorwaarden.
• Het is meestal beter en goedkoper voor beide partijen om er samen uit te komen. Dit staat bekend als ontslag met wederzijds goedvinden. Je maakt dan afspraken met je werknemer over ontbinding van het contract.

Je moet het ontslag en de redenen daarvoor goed kunnen onderbouwen. 

Alle waarschuwingen aan het adres van je werknemer moet je als bewijsmateriaal kunnen laten zien. Je werknemer moet deze waarschuwingen ook ontvangen hebben. Voeg alle correspondentie toe aan het ontslagdossier.

5 adviezen voor werkgevers bij werkweigering personeel

Het heeft veel voordelen om werkweigering effectief aan te pakken. Waar moet je rekening mee houden? Vijf adviezen voor werkgevers:

1. Wees proactief
   Voorkom werkweigering door proactief te handelen. Dit betekent regelmatig de sfeer te polsen bij je werknemers en ondersteuning bieden waar nodig. Als je problemen op tijd signaleert kun je een conflict voor zijn.
2. Zorg voor flexibiliteit
   Toon flexibiliteit en begrip voor de persoonlijke omstandigheden van werknemers. Soms kan een tijdelijke aanpassing in werktijden of taken een groot verschil maken.
3. Betrek je werknemers
   Betrek werknemers bij beslissingen die hen aangaan. Dit kan hun gevoel van betrokkenheid en verantwoordelijkheid vergroten. Dat kan werkweigering verminderen.
4. Wees consistent
   Zorg voor een consistente handhaving van de gedragsregels en consequenties. Dit voorkomt verwarring en zorgt ervoor dat werknemers weten waar ze aan toe zijn.
5. Zoek professionele ondersteuning
   Schakel op tijd professionele hulp in, zoals een mediator of een arbeidsjurist. Dit kan helpen om conflicten op een constructieve manier op te lossen en juridische complicaties te voorkomen.

Lees meer over rechtsbijstand bij een arbeidsconflict.

Vragen over werkweigering werknemer

• Mag je loon inhouden bij werkweigering?

  Als je kunt bewijzen dat een werknemer zonder goede reden werk weigert, mag je loon inhouden over de niet-gewerkte uren. Je moet dit wel goed kunnen onderbouwen. Probeer altijd in samenspraak met je werknemer tot een oplossing te komen. Laat hem bijvoorbeeld de niet-gewerkte uren inhalen als dat mogelijk is of andere werkzaamheden doen.

• Wanneer moet je een werknemer verplicht vrij geven?

  Je werknemer heeft recht op een aantal vakantiedagen per jaar. Maar je hoeft niet altijd vrij te geven in de gewenste periode. Bedenk wat de gevolgen zijn van de verstoring van de bedrijfsvoering. Weeg dat af tegen de gevolgen voor je werknemer. Bij bepaalde vormen van verlof moet je wel vrij geven. En op sommige feestdagen kan je werknemer ook verplicht vrij zijn.

• Wanneer moet je reageren op een vakantie-aanvraag?

  Je moet binnen twee weken reageren nadat je werknemer zijn vakantie-aanvraag heeft ingediend. Als je mogelijk gewichtige redenen niet binnen die periode schriftelijk aanvoert, dan is de vakantie vastgesteld conform de wensen van je werknemer.

• Welke loonsancties zijn er bij werkweigering tijdens ziekte­verzuim?

  Als je werknemer niet voldoet aan zijn verplichtingen tijdens ziekte­verzuim kun je een loonsanctie (boete) opleggen. Bijvoorbeeld als hij niet komt opdagen bij de bedrijfsarts of passend vervangend werk weigert.

• Hoe kan een verzuim­verzekering helpen?

  Het voorkomen van verzuim en begeleiden van ziek personeel kan je veel geld en tijd kosten. Een verzuim­verzekering helpt je bij het voorkomen en beperken van verzuim. Wordt je werknemer toch ziek? Dan krijg je een vergoeding voor de loondoorbetaling bij ziekte.

Welke verzekeringen heb ik nodig?

Lees in ons gratis whitepaper tips van ondernemers, doe je eigen risico-checklist en ontdek de top 5 verzekeringen per branche.

Download gratis PDF