Werken met kerst, hoe zit dat voor werkgevers?

Kerst. Voor veel mensen is dit het feest bij uitstek om samen met het gezin, familie of vrienden te vieren. In de meeste gevallen kan dat ook, want veel bedrijven en organisaties zijn tijdens de kerstdagen gesloten. Denk aan overheids- en onderwijsinstellingen, zakelijke dienstverleners en bouwbedrijven.

Werken met kerst

Er zijn echter ook bedrijven waar met de kerst wordt doorgewerkt. Soms is dat noodzaak, zoals in de zorg, de veehouderij, de beveiligingsbranche of bij bedrijven waar productieprocessen ononderbroken door blijven gaan.

Horecabedrijven willen juist vrijwillig open zijn: zij zien de extra inkomsten van kerstdiners liever niet aan hun neus voorbijgaan. Ook steeds meer winkels openen hun deuren tijdens de kerstdagen, zoals supermarkten en woonwinkels.

Vrij met kerst in cao geregeld

Eerste en tweede kerstdag behoren tot de feestdagen die door de overheid zijn aangewezen als algemeen erkende en christelijke feestdagen.

Dit is officieel vastgelegd in de Algemene termijnenwet. Dat betekent echter niet dat deze feestdagen voor je werknemers automatisch vrije dagen zijn.

Regels over werken op kerstdagen

Het recht op vrijaf tijdens feestdagen is namelijk niet bij wet geregeld, maar wordt vastgelegd in cao’s. Valt jouw bedrijf onder een verplichte cao, dan staat daarin of je jouw werknemers mag laten werken met kerst.

Check daarom altijd de cao voor jouw bedrijfstak. Als er geen cao is, mag je het zelf bepalen. Zet dan wel in de arbeids­overeenkomst of je werknemers met kerst vrij zijn of niet.

Verder heb je als werkgever te maken met de arbeidstijdenwet. Daarin staande belangrijkste wetten en regels over werktijden, rusttijden en pauzes.

Voor jongeren onder de 18 jaar gelden strengere regels wat betreft werk- en rusttijden. Zo mogen jongeren van 16 en 17 jaar maximaal 45 uur in een week werken. De tijd dat ze op school zitten, is hierbij inbegrepen.

• Over een periode van 4 weken mogen ze echter niet meer dan gemiddeld 40 uur per week werken. Zij mogen geen nachtdiensten of oproepdiensten draaien en geen overwerk doen.
• De rusttijd na een werkdag moet voor deze jongeren minimaal 12 uur bedragen. Bij een dienst van 4,5 uur of meer hebben zij recht op 30 minuten pauze. Ook is werken op zondag alleen onder bepaalde voorwaarden toegestaan.

Maak een goed werkrooster

Staat jouw cao het toe dat je je werknemers met kerst laat werken, bijvoorbeeld omdat je een horecaonderneming hebt? Maak dan ruim van tevoren een duidelijk werkrooster waarin staat wie er op welke kerstdag komt werken. 

Probeer aan individuele wensen tegemoet te komen om de goede werksfeer intact te houden. Vraag bijvoorbeeld eerst of werknemers vrijwillig met kerst willen werken. Zeker als er een toeslag wordt betaald, zijn er altijd wel mensen die dit willen. 

Verplicht werken met kerst

Krijg je het rooster niet rond, omdat veel werknemers met kerst vrij willen zijn en verlof aanvragen? Dan mag je werknemers verplichten om te komen werken. Je moet wel kunnen aantonen dat dit in het belang is van een goede bedrijfsvoering. Als horecaondernemer kun je de chef-kok bijvoorbeeld makkelijker verlof weigeren dan een bordenwasser.

Als er dan nog lege plekken in het rooster zitten, kun je die opvullen door parttimers te vragen extra uren te maken. Een andere mogelijkheid is het inhuren van flexwerkers of vakantiekrachten, zoals uitzendkrachten, freelancers of werknemers met een nulurencontract.

Regels zondagsarbeid

Werken op feestdagen wordt beschouwd als zondagsarbeid. Voor het werken op zondag gelden speciale regels. Je kunt bijvoorbeeld niet altijd dezelfde werknemers op feestdagen inroosteren.

Krijg grip op personeels­kosten

Lees het gratis whitepaper met daarin de waarde van personeel, alle personeels­kosten op een rij en 5 manieren om te besparen.

Download gratis PDF

Hoe zit het met kerst en loon?

Over het doorbetalen van loon tijdens vrije feestdagen is wettelijk niets vastgelegd. Ook dit wordt in cao’s geregeld. In alle cao’s is bepaald dat een werknemer op officiële vrije feestdagen zijn loon krijgt doorbetaald.

Voorwaarde is wel dat de feestdag op een dag valt waarop de werknemer normaal zou werken. Als jouw bedrijf niet onder een cao valt, is er niets geregeld en hebben je werknemers formeel geen recht op doorbetaling van loon als zij met kerst vrij zijn.

Kerst toeslag

De wet zegt ook niets over mogelijke toeslagen op het loon voor werknemers die tijdens feestdagen wel moeten werken. Je hoeft je werknemers dus niet meer dan hun gewone loon te betalen, behalve als je gebonden bent aan een cao.

Veel cao’s voorzien namelijk wel in een toeslag op het normale loon, variërend van vijftig tot honderd procent. Ben je ondernemer in de horeca, dan heb je te maken met de regel dat je medewerkers die op feestdagen werken moet compenseren met extra vrije uren, bovenop hun loon.

Hoe zit het met kerst en vakantiedagen?

Je werknemers hebben recht op wettelijke vakantiedagen. Jaarlijks mag een werknemer ten minste vier maal het aantal uren dat hij wekelijks werkt als vakantie opnemen.

Officiële feestdagen zijn hier niet bij inbegrepen. In de wet is namelijk bepaald dat je algemeen erkende en religieuze feestdagen waarop medewerkers gewoonlijk vrij zijn, niet mag afboeken als vakantiedagen. 

Bekijk 7 vragen en antwoorden over vakantiedagen.

Hoe zit het met kerst en parttimers?

Werknemers die parttime bij je in dienst zijn, hebben recht op doorbetaling van loon op officiële vrije feestdagen. Dit geldt uiteraard als de feestdag valt op een dag waarop een parttimer doorgaans werkt. Ook als een feestdag valt op een vaste vrije dag van een parttimer, kan hij recht hebben op een gedeeltelijke doorbetaling van het loon.

Op welke valt kerst? Bekijk een overzicht van feestdagen in 2024 en feestdagen in 2025.

Jaarurensysteem

Dit blijkt uit een oordeel van het College voor de Rechten van de Mens (voorheen Commissie Gelijke Behandeling) over een zaak van een parttimer die op maandagen vrij was en daardoor onevenredig veel betaalde vrije feestdagen misliep.

Het College adviseert bedrijven om het zogeheten ‘jaarurensysteem’ te hanteren bij het berekenen van het aantal feestdagen voor parttimers. Dit advies is niet bindend, maar rechters wegen het wel mee in hun uitspraken.

Voorkom misverstanden. Zorg voor een goede registratie van vrije dagen. Lees meer over verlofregistratie.

Bonus geven met kerst?

Aan het einde van het jaar kun je werknemers een extraatje geven. Daarmee beloon je ze voor hun inzet en prestaties in het afgelopen jaar. Wat zijn de opties? Lees meer over:

• Dertiende maand
  Een extra maandsalaris aan het einde van het jaar.
• Prestatiebeloning
  Extra salaris na een goede prestatie, bijvoorbeeld een bonus of winstuitkering.
• Loonsverhoging
  Geef werknemers structureel meer loon. Bijvoorbeeld vanwege de inflatie, hun persoonlijke prestaties of werkervaring.
• Kerstpakket of cadeau
  Je kunt dit als secundaire arbeidsvoorwaarde vastleggen in een contract of personeels­handboek, maar ook spontaan als extraatje geven.
• Opleiding
  Geef werknemers een budget en/of aantal dagen voor opleidingen, trainingen, cursussen en workshops.
• Sport en ontspanning
  Je kunt ook een abonnement op de sportschool geven of afspraken maken over ontspanning op het werk.

Veel voorzieningen aan je personeel kun je voordelig verstrekken dankzij de werkkostenregeling (WKR). Bekijk 10 vragen over de werkkostenregeling.

Ken jij de risico's al?

Jouw bedrijf is goud waard, voorkom uitglijders. Ontdek de gevaren in de horeca, bouw, detailhandel, groothandel, persoonlijke of zakelijke dienst­verlening en beperk je risico's.

Ga voor zekerheid

Vragen over werken met kerst

• Wanneer is werken op kerstdag verplicht?

  Als een werknemer vrij wil, mag je hem niet zomaar verplichten op eerste of tweede kerstdag te werken. Dit mag alleen als je werknemer akkoord is gegaan met de afspraken hierover in het contract of de cao. Of als er een zwaarwegend bedrijfsbelang is. Volg de regels voor vakantiedagen.

• Moet je meer loon betalen voor werken met kerst?

  De wet zegt niets over extra loon of toeslagen voor werken op een feestdag. Er kunnen wel regels in je cao staan over een verplichte toeslag. En anders kun je zelf afspraken maken met je personeel over extra loon op feestdagen.

• Hoe zit het met werken op feestdagen?

  Voor het werken op feestdagen gelden vrijwel dezelfde regels als voor werken op zondag. Er bestaan geen wettelijke vrije dagen. De regels voor feestdagen staan in de cao of in het arbeidscontract. Per branche of per bedrijf zijn er dan ook grote verschillen.

• Hoeveel compensatie-uren voor werken met kerst?

  Je kunt met werknemers afspreken dat ze compensatie krijgen voor werken op zondag en/of feestdagen. Volgens de horeca-cao krijgt personeel dat werkt op erkende feestdagen vervangende vrije tijd. Dit worden ook wel compensatie-uren genoemd.

• Wat zijn de belastingregels rond kerstgeschenken voor personeel?

  Kerstgeschenken of kerstpakketten voor je personeel vallen onder de werkkostenregeling (WKR). Volgens de WKR mag je een bepaald percentage besteden aan onbelaste vergoedingen en verstrekkingen voor je personeel. Dat scheelt je dus een hoop loonbelasting.