Arbeidsvoorwaarden wijzigen, kan dat?

Arbeidsvoorwaarden wijzigen

Het salaris, de werktijden, vakantiedagen en het privégebruik van een leaseauto zijn voorbeelden van arbeidsvoorwaarden. Afspraken over deze arbeidsvoorwaarden zet je in een arbeids­overeenkomst. Net zoals bij andere soorten contracten geldt de hoofdregel 'afspraak is afspraak'. De voorwaarden mag je dus niet zomaar wijzigen.

Wanneer arbeidsvoorwaarden wijzigen?

De arbeidsvoorwaarden wijzigen in de arbeids­overeenkomst mag in principe alleen met instemming van je werknemer. Dat doe je bijvoorbeeld als oude afspraken over arbeidsvoorwaarden niet meer van deze tijd zijn, of wanneer de werknemer een andere functie gaat vervullen.

Als je bijvoorbeeld de afspraken over een reiskostenvergoeding of thuiswerkvergoeding wil aanpassen, is het handig dat je niet eerst hoeft te onderhandelen met al je werknemers. Wat kun je dan doen?

Eenzijdig wijzigen arbeidsvoorwaarden

In een aantal uitzonderingsgevallen mag je de arbeidsvoorwaarden eenzijdig wijzigen: dus zonder instemming van je werknemer. Of dat mogelijk is, hangt af van het soort contract en de situatie waarin je onderneming zich bevindt.

Arbeidsvoorwaarden aanpassen

Het eenzijdig wijzigen van primaire of secundaire arbeidsvoorwaarden is complexe materie. Daarnaast kan het flink wat geld kosten als je het niet op de juiste manier doet. Laat je daarom adviseren door een advocaat of jurist voordat je hiertoe overgaat.

In de onderstaande drie gevallen kun je de arbeidsvoorwaarden (eenzijdig) wijzigen:

1. Nieuw en tijdelijk contract wijzigen

Als een arbeids­overeenkomst voor bepaalde tijd afloopt, kun je de arbeidsvoorwaarden in het nieuwe contract wijzigen. Als je de werknemer niet kwijt wilt, betekent dit dat je opnieuw moet onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden. Houd daarbij rekening met een eventuele verplichte cao.

Per definitie gaat het hier niet om een eenzijdige wijziging, omdat de werknemer moet instemmen met de nieuwe arbeids­overeenkomst. Als de werknemer de gewijzigde arbeidsvoorwaarden niet ziet zitten zal hij het contract niet ondertekenen. Probeer samen tot een nieuwe overeenkomt te komen.

Krijg grip op personeels­kosten

Lees het gratis whitepaper met daarin de waarde van personeel, alle personeels­kosten op een rij en 5 manieren om te besparen.

Download gratis PDF

2. Contract met wijzigingsbeding

Veel werkgevers bepalen dat ze de arbeidsvoorwaarden eenzijdig mogen wijzigen door gebruik te maken van een wijzigingsbeding.

Dit beding staat meestal in de arbeids­overeenkomst en heeft betrekking op de arbeidsvoorwaarden die erin staan. Bij ondertekening van het contract gaat je werknemer er dus mee akkoord dat jij de arbeidsvoorwaarden mag wijzigen als daar een goede reden voor is.

Voorwaarden wijzigingsbeding

Een beroep op het wijzigingsbeding doe je niet zomaar. In de wet staat namelijk dat je een zodanig zwaarwichtig belang bij de wijziging van de arbeidsvoorwaarden moet hebben, dat het belang van de werknemer in redelijkheid moet wijken. Dit is meestal alleen in uitzonderlijke situaties het geval, zoals bij een dreigend faillissement.

Met een wijzigingsbeding heb je dus niet de vrije hand als het gaat om arbeidsvoorwaarden. Toch nemen veel werkgevers het beding op in de arbeids­overeenkomst. Je hoeft in zo'n uitzonderlijke situatie dan niet met iedere werknemer apart te onderhandelen als zij arbeidsvoorwaarden van het volledige personeel willen aanpassen.

Hoe ziet dit beding eruit? Bekijk een eenzijdig wijzigingsbeding voorbeeld.

3. Bij contracten zonder een wijzigingsbeding 

Heb je geen wijzigingsbeding opgenomen in het arbeidscontract? Dan krijg je te maken met strengere en minder eenduidige regels. Die komen erop neer dat je aan de werknemer die het betreft een voorstel moet doen om zijn arbeids­overeenkomst te wijzigen.

Voor de wijziging moet voldoende aanleiding zijn en het moet gaan om een redelijk voorstel. Als de werknemer dit voorstel (juridisch gezien) in redelijkheid zou moeten accepteren, is hij verplicht om mee te werken aan de wijziging van de arbeidsvoorwaarden. Daarbij moet je een redelijke overgangsperiode hanteren, waarbij je de betreffende arbeidsvoorwaarde afbouwt.

Het probleem is dat je van tevoren niet eenvoudig kunt bepalen of het voorstel redelijk is. Daardoor valt niet precies te zeggen in welke situaties een wijziging van arbeidsvoorwaarden voldoet aan de strenge regels. Het is dan ook van belang om je over dit onderwerp goed te laten adviseren.

Arbeidsvoorwaarden cao wijzigen mag niet

In alle gevallen moet je rekening houden met de bepalingen in de cao voor jouw branche. Arbeidsvoorwaarden die daarop zijn gebaseerd, kun je namelijk nooit wijzigen.

Ook wanneer een werknemer schriftelijk heeft ingestemd met gewijzigde arbeidsvoorwaarden, kan de rechter die wijziging op een later moment ongedaan maken als blijkt dat de afspraken niet overeenstemmen met een verplichte cao.

Bedingen in arbeids­overeenkomst

Naast een eenzijdig wijzigingsbeding kun je nog allerlei andere bedingen en afspraken opnemen in een arbeids­overeenkomst. Zoals:

• Een concurrentiebeding
• Een relatiebeding
• Een geheimhoudingsbeding
• Een nevenwerkzaamhedenbeding

Zelf een contract maken? Bekijk een voorbeeld arbeidscontract.

Welke verzekeringen heb ik nodig?

Lees in ons gratis whitepaper tips van ondernemers, doe je eigen risico-checklist en ontdek de top 5 verzekeringen per branche.

Download gratis PDF

Vragen over arbeidsvoorwaarden wijzigen

• Wat is een eenzijdig wijzigingsbeding?

  Een eenzijdig wijzigingsbeding is een onderdeel van een arbeidscontract. Daarin  spreek je af dat jij als werkgever de arbeidsvoorwaarden mag wijzigen zonder instemming van je werknemer. Je moet daarbij wel voldoen aan een aantal wettelijke voorwaarden.

• Mag je een vast contract wijzigen?

  Een vast contract aanpassen kan op meerdere manieren. In bepaalde gevallen kun je een vast contract eenzijdig wijzigen, zonder toestemming van je werknemer. Bijvoorbeeld om secundaire of tertiaire arbeidsvoorwaarden aan te passen als je daar een goede reden voor hebt. Daarom is het handig een eenzijdig wijzigingsbeding op te nemen in het contract.

• Hoe kan ik een contract opzeggen?

  Dat is afhankelijk van het type contract. In alle gevallen heb je te maken met een opzegtermijn. Deze termijn is standaard 1 maand, maar kan ook afhangen van hoe lang de werknemer in dienst is. De opzegtermijn kun je vastleggen in het contract. Bij het ontbinden van een vast contract moet je rekening houden met de regels voor ontslag.

• Waar moet een arbeidsvoorwaarden wijziging aan voldoen?

  Volgens de wet moet de wijziging van zwaarwichtig belang zijn voor je bedrijf. Het belang moet zwaarder wegen dan dat van je werknemer. Het moet een redelijke wijziging zijn. Je kunt bijvoorbeeld een afbouwregeling voorstellen. Vraag altijd om juridisch advies voor je een contract wijzigt.

• Wanneer mag ik het loon verlagen?

  Loon is een primaire arbeidsvoorwaarde en dit mag je niet wijzigen zonder toestemming van je werknemers. Zelfs niet als in de arbeids­overeenkomst een eenzijdig wijzigingsbeding is opgenomen. Je mag werknemers wel vragen of zij vrijwillig een deel van hun loon willen inleveren om het bedrijf te redden. Dit heet een loonoffer. Het is aan je werknemers om dit wel of niet te doen. In bepaalde gevallen mag je wel loon inhouden, uitstellen of verlagen.

• Wat is de beste aanpak bij arbeidsvoorwaarden wijzigen?

  Het is altijd beter om in goed overleg afspraken te maken met je werknemers. Heb je meerdere werknemers en wil je sneller kleine wijzigingen kunnen doorvoeren? Dan kun je bijvoorbeeld kiezen voor een vorm van personeels­vertegenwoordiging. Je kunt ook werken met een personeels­handboek waarin alle algemene regels voor je bedrijf staan. Dit handboek kun je dan in één keer wijzigen voor al je werknemers.