Keten­aansprakelijkheid in de bouw

Wet keten­aansprakelijkheid (WKA)

Bij de uitvoering van een bouwwerk zijn vaak meerdere partijen betrokken. De hoofdaannemer besteedt delen van het werk uit aan één of meer onderaannemers.

De onderaannemers kunnen op hun beurt weer een deel van hun werk aan anderen uitbesteden. Zo ontstaat een keten van aannemers.

Het zou logisch zijn als iedere aannemer in de keten alleen verantwoordelijk was voor de lonen, belastingen en premies van zijn eigen werknemers. Maar zo is het niet.

Keten­aansprakelijkheid voor loon

Als een aannemer bijvoorbeeld onvoldoende premies afdraagt, kan de fiscus alle aannemers die boven hem in de keten staan hiervoor aansprakelijk stellen. Alle partijen in de keten zijn dus samen verantwoordelijk voor de lonen, belasting en premies van de werknemers in die keten. Dit is formeel geregeld in de Wet keten­aansprakelijkheid (WKA).

Keten­aansprakelijkheid bij aanneming

De overheid heeft de WKA al in de jaren tachtig van de vorige eeuw in het leven geroepen.

Het doel van de WKA is te voorkomen dat aannemers en onderaannemers misbruik maken van de uitbesteding van het werk bij de afdracht van loonheffingen.

Het gevolg is dat jij als (hoofd)aannemer van een bouwproject aansprakelijk kunt worden gesteld, als een malafide onderaannemer de premies werknemers­verzekeringen of de inkomensafhankelijke bijdrage Zorg­verzekeringswet niet betaalt.

Invoering Wet aanpak schijnconstructies

Met de invoering van de Wet aanpak schijnconstructies (WAS) in 2015 is de WKA verder aangescherpt.

Tegenwoordig geldt ook een keten­aansprakelijkheid voor loon. Behalve voor de loonheffingen ben je als (hoofd)aannemer nu dus ook medeverantwoordelijk voor de betaling van het cao-loon aan de werknemers in een keten.

Als een van je onderaannemers zijn personeel onvoldoende betaalt, kunnen zijn werknemers proberen het loon op jou te verhalen, en als dat niet lukt op aannemers die nog hoger in de keten zitten.

Slecht betalende onderaannemer

Werknemers van slecht betalende onderaannemers moeten eerst bij hun eigen werkgever aankloppen, zo nodig met tussenkomst van de rechter. Pas als dit niets oplevert, kunnen ze naar de volgende schakel in de keten stappen om alsnog hun loon betaald te krijgen.

Keten­aansprakelijkheid bij inlening

Bij een omvangrijk bouwproject kun je een deel van het werk uitbesteden aan een onderaannemer. Maar je kunt in plaats daarvan ook besluiten tot het inhuren (of inlenen) van extra tijdelijk personeel. Bijvoorbeeld bij een collega-aannemer of bij een uitzendbureau  of payrollbedrijf. Ook in die gevallen geldt de keten­aansprakelijkheid.

Als inlener van personeel ben jij aansprakelijk voor het loon en de loonheffingen die de uitlener moet betalen. Dus heb je te maken met een uitzendbureau dat geen loon betaalt, dan kunnen de werknemers (in het uiterste geval) bij jou aankloppen.

Naheffing Belastingdienst

Voor niet afgedragen loonheffingen krijg je een naheffing van de Belastingdienst. Bovendien geldt dat je als opdrachtgever bij inlening aansprakelijk gesteld kunt worden voor niet afgedragen btw.

Ook bij inlening zijn alle schakels in de keten aansprakelijk.

Voorbeeld keten bij inlening

Besteed jij als hoofdaannemer A werk uit aan onderaannemer B, die vervolgens personeel inhuurt bij uitlener C? Dan zijn zowel jij als onderaannemer B aansprakelijk, wanneer C geen loonheffing afdraagt. De fiscus zal de schuld op jou verhalen als blijkt dat aannemer B de schuld niet kan voldoen.

Ben jij aantrekkelijk?

Hoe zorg je dat personeel gemotiveerd blijft? Laat zien dat je een goede werkgever bent. Met deze gratis test ontdek je of jij klaar bent voor nieuw personeel.

Start checklist

Wanneer geldt de Wet keten­aansprakelijkheid niet?

De WKA is niet van toepassing in de volgende drie gevallen.

1. Je besteedt werk uit aan een zzp’er. Zzp’ers hoeven geen loonheffingen af te dragen, dus je loopt als aannemer geen aansprakelijkheidsrisico.
   
   Let op: Besteedt de zzp’er het werk vervolgens weer uit aan een onderaannemer met personeel? Dan zijn zowel jij als de zzp’er aansprakelijk voor de lonen en loonheffingen die de onderaannemer moet betalen.
2. Je besteedt werk uit aan een onderaannemer die de opdracht voor meer dan 50 procent (van de arbeidsuren) in zijn eigen bedrijf kan uitvoeren. Bijvoorbeeld een bedrijf dat kant-en-klare kozijnen levert voor een bouwproject. In dat geval ben je niet aansprakelijk voor de afdracht van de loonheffingen voor dit werk.
3. Je sluit met een leverancier een overeenkomst van koop en verkoop van een bestaande zaak, bijvoorbeeld trappen voor een bouwproject. De leverancier zegt toe dat hij de trappen voor een kleine meerprijs ook zal monteren. Hij is alleen onderaannemer waar het de montage betreft. De montagewerkzaamheden zijn ten opzichte van de levering echter van ondergeschikt belang. Daarom ben jij als opdrachtgever niet aansprakelijk voor het betalen van de loonheffingen voor de montage van de trappen.
   
   Let op: Werkzaamheden zijn van ondergeschikt belang, als het gaat om maximaal 7 procent van de totaalprijs van een opdracht. Raadpleeg bij twijfel altijd de Belastingdienst.

Hoe kun je keten­aansprakelijkheid voorkomen in de bouw?

Als bouwondernemer wil je het risico van aansprakelijkheid natuurlijk zo klein mogelijk houden. Dit doe je door een goede WKA-check uit te voeren. Hiermee verklein je de risico’s, al kun je er nooit helemaal zeker van zijn dat je niet aansprakelijk wordt gesteld.

Bij de keten­aansprakelijkheid voor loonheffingen heb je een redelijk instrumentarium tot je beschikking om aansprakelijkheid te voorkomen, maar tegen de keten­aansprakelijkheid voor loon kun je je eigenlijk niet zo goed indekken. Met de volgende adviezen kom je wel een heel eind:

• Stort geld op een geblokkeerde rekening

Spreek met je onderaannemer af dat hij een geblokkeerde rekening (g-rekening) opent. Maak een deel van de factuurprijs die je met hem hebt afgesproken over naar deze g-rekening.

Een g-rekening is een geblokkeerde rekening. Dit houdt in dat je een g-rekening alleen mag gebruiken voor het betalen van omzetbelasting, loonbelasting en premies aan de Belastingdienst of aan onderaannemers.

Zorg dat dit bedrag overeenkomt met de hoogte van de loonheffingen die de onderaannemer in verband met het werk moet afdragen.

De onderaannemer kan vanaf de g-rekening alleen geld overmaken naar de Belastingdienst, of naar een onderaannemer aan wie hij op zijn beurt een deel van het werk heeft uitbesteed.

Dit geeft jou de zekerheid dat er altijd voldoende geld is om de verschuldigde loonbelasting en premies af te dragen. De fiscus zal je dus nooit aansprakelijk stellen. Het gebruik van de g-rekening is overigens niet verplicht.

G-rekening gebruiken

De g-rekening kan gebruikt worden door de:

1. Inlener: als jij iemand inhuurt van een andere ondernemer.
2. Uitlener: als jij iemand uitleent aan een andere ondernemer en die ook het toezicht heeft op deze werknemer.
3. Doorlener: de tussenpersoon bij het inlenen van werknemers.

Je kunt er ook voor kiezen om het geld rechtstreeks naar de Belastingdienst over te maken, in plaats van naar een g-rekening.

Controleer goed

Uitzendbureaus en payrollorganisaties die hun zaakjes op orde hebben, werken altijd met een g-rekening. Controleer dit als je als inlener van personeel in zee gaat met dergelijke organisaties.

Wil je een volledige check uitvoeren, gebruik dan de checklist Werken met uitzendbureaus van de Inspectie SZW.

• Vraag om een Verklaring van betalingsgedrag

Je kunt onderaannemers vragen om een zogeheten Verklaring van betalingsgedrag. De Belastingdienst geeft zo’n verklaring af aan een onderaannemer als hij daarom vraagt.

Als (hoofd)aannemer kun jij niet zelf bij de Belastingdienst een Verklaring van betalingsgedrag voor een onderaannemer aanvragen; de onderaannemer moet die aanvraag zelf doen.

In een Verklaring van betalingsgedrag staat dat het bedrijf van de onderaannemer op het moment van afgifte van de verklaring alle bekende premie- en belastingschulden heeft voldaan. Let er goed op dat je onderaannemer een recent en origineel exemplaar van de verklaring overlegt.

Een Verklaring van betalingsgedrag is geen vrijwaringverklaring. Zelfs met zo’n verklaring kan de Belastingdienst jou aansprakelijk stellen, als je onderaannemer bepaalde loonheffingen niet betaalt.

• Zorg voor een goede administratie

De Belastingdienst baseert zich voor het vaststellen van de aansprakelijkheidsschuld meestal op de administratie van de onderaannemer. Is deze administratie niet op orde, dan maakt de Belastingdienst een schatting. Dit gebeurt veelal op basis van het hoogste tarief voor loonheffingen, het zogeheten anoniementarief van 52 procent.

Anoniementarief verlagen

Als (hoofd)aannemer kun je de Belastingdienst in zo’n geval vragen om het anoniementarief voor jouw eigen aansprakelijkheid te verlagen. Voorwaarde is wel dat jij zelf je administratie op orde hebt.

Zorg daarom dat je altijd beschikt over de volgende gegevens:

1. naam-, adres- en woonplaats­gegevens van de onderaannemer
2. de identiteit van de werknemers die de onderaannemer voor de klus heeft ingezet
3. een bewijs dat zij geldige verblijfs- of tewerkstellingsvergunningen hebben (indien van toepassing)
4. een specificatie van de gewerkte uren per werknemer
5. een bewijs dat er een A1-verklaring, verblijfsvergunning, tewerkstellingsvergunning, notificatie of modelcontract in de administratie aanwezig is, inclusief nummer en geldigheidsduur (indien van toepassing)

Speciaal voor ondernemers heeft de Belastingdienst een stappenplan voor het voorkomen van keten­aansprakelijkheid voor loon ontwikkeld. Meer informatie vind je in de volgende brochure van de Belastingdienst: Aansprakelijkheid voor loonheffingen bij inlening van personeel.

Specialist in de bouw

Wat doe je als er schade is veroorzaakt tijdens de bouw of je gereedschap is gestolen? Zorg dat jouw zaak blijft bestaan als het even tegenzit.

Ga voor zekerheid

Vragen over de Wet Keten­aansprakelijkheid (bouw)

• Wat is de Wet Ketenaanspraklijkheid (WKA)

  De afkorting WKA staat voor Wet Keten­aansprakelijkheid. Deze wet bepaalt dat (bouw)bedrijven die (bouw)personeel inhuren van onderaannemers, uitzendbureaus, detacheringsbedrijven, payrollbedrijven in de keten aansprakelijk zijn voor de lonen, belastingen en premies voor het ingehuurde (bouw)personeel als de uitlener deze niet betaalt. Deze kosten bestaan uit: loonbelastingen, premies volks­verzekeringen, premies werknemers­verzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage op grond van de Zorg­verzekeringswet.

• Wanneer is de WKA van toepassing?

  Zodra er sprake is van onderaanneming is de WKA Keten­aansprakelijkheid van toepassing. Dit betekent dat je als hoofdaannemer aansprakelijk bent voor de afdracht van de lonen, belastingen en premies van de onderaannemer(s).

• Wat is een inlener?

  Je bent een inlener als jij iemand inhuurt van een andere ondernemer en jij het toezicht hebt op deze ingeleende (bouw)werknemer. Deze ingeleende (bouw)werknemer blijft in dienst van die andere ondernemer, die de uitlener wordt genoemd. Als jij - de uitlener - het toezicht blijft houden op deze ingeleende (bouw)werknemer, dan spreek je van aanneming van werk en valt het buiten de inleners­aansprakelijkheid.

• Wat is een uitlener?

  Je bent een uitlener als jij iemand uitleent aan een andere ondernemer en die ook het toezicht heeft op deze (bouw)werknemer. Deze (bouw)werknemer blijft ook bij jouw in loondienst. De voorwaarde is wel dat jij als uitlener bent ingeschreven bij de KvK.

• Wat is een doorlener?

  Je bent een doorlener als jij de tussenpersoon bent bij het inlenen van (bouw)werknemers. Bijvoorbeeld: jij leent een werknemer in van de uitlener en leent het uit aan de inlener.