Werken met buitenlanders in de bouw

Vrijwel ieder klein en middelgroot bedrijf in Nederland is op zoek naar personeel. De helft van het MKB heeft zelfs meer dan drie vacatures openstaan.

Uit onderzoek van het UWV blijkt dat vooral personeel voor de bouw heel moeilijk te vinden is. Er is tekort aan alle soorten vakmensen, zoals stratenmakers, metselaars, schilders, timmerlieden, stukadoors en dakdekkers.

Op termijn vormt deze aanhoudende krapte een groot risico voor bouwondernemers; zonder personeel kun je immers niet bouwen. Je kunt proberen arbeidskrachten buiten Nederland te werven. Pas wel op: werken met buitenlanders in de bouw is aan flink wat wetten en richtlijnen gebonden. De belangrijkste aandachtspunten op een rij.

1. Voorrang voor buitenlandse werknemers uit de EER

Als je buitenlandse werknemers inhuurt of in dienst neemt, krijg je allereerst te maken met de Wet op de identificatieplicht en de Wet arbeid vreemdelingen (WAV). De WAV regelt onder meer de voorwaarden voor het inhuren van buitenlandse werknemers.

Een belangrijke regel is dat je als werkgever eerst moet proberen om werknemers te vinden binnen de Europese Economische Ruimte (EER). Pas als dit na vijf weken nog niet is gelukt (bij moeilijk te vervullen vacatures is die termijn drie maanden), mag je iemand van buiten de EER in dienst nemen. Hiervoor gelden echter strengere regels, waaronder een verplichte werkvergunning (zie punt 5).

Let op

De EER omvat de EU plus Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. Zwitserland is geen lid van de EU of de EER, maar de afspraken van de EU gelden ook voor Zwitsers. Waar in dit artikel EER staat, is Zwitserland inbegrepen.

2. Werken met gedetacheerde werknemers uit de EER

De bouw werkt veel op projectbasis. Bij het werken met buitenlandse werknemers is detachering daarom vrij gebruikelijk.

Stel, je hebt een groot bouwproject. Voor een deel hiervan huur je een Duits bedrijf in dat een jaar lang met eigen personeel naar Nederland komt. Daarnaast leen je bij een detacheringsbedrijf nog een groep Roemeense en Hongaarse bouwvakkers in.

Ken jij de risico's in de bouw?

In de bouw ligt een ongeluk op de loer. Hoe kun je risico's voorkomen en de schade beperken? Zorg dat jouw bouwbedrijf blijft bestaan als het even tegenzit.

Beperk je risico's

Omdat beide groepen uit de EER komen en het detachering betreft, vallen deze werknemers onder de Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU). Deze wet schrijft voor dat je werknemers van Europese bedrijven die tijdelijk in Nederland werken, op dezelfde manier moet behandelen als Nederlandse werknemers. Zij hebben recht op:

• het minimumloon
• voldoende rusttijden
• veilige arbeidsomstandigheden
• gelijke behandeling van mannen en vrouwen
• een minimum aantal vakantiedagen
• toepassing van de belangrijkste arbeidsvoorwaarden uit de algemeen verbindend verklaarde Bouw-cao

Je bent als werkgever verplicht om je aan deze wet te houden. Je moet dit ook kunnen bewijzen als de Arbeidsinspectie langskomt voor een controle. Dit betekent bijvoorbeeld dat je de loonstrookjes van de werknemers moet kunnen laten zien. Kun je dit niet, dan loop je het risico dat de Inspectie SZW je een boete oplegt.

Let op

De Europese Unie bereidt een herziening van de detacheringsrichtlijn voor. Deze moet er binnen twee jaar voor zorgen dat buitenlandse werknemers echt hetzelfde cao-loon gaan verdienen als hun Nederlandse collega’s. In de praktijk blijkt namelijk dat werkgevers het cao-loon toch niet altijd betalen, onder meer omdat de WagwEU op dit punt juridisch niet helemaal sluitend is.

3. Werken met buitenlandse zzp’ers uit de EER

Een andere veelgebruikte constructie in de bouw is het inhuren van buitenlandse zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Binnen de EER is dit zonder vergunning toegestaan, vanwege het vrije verkeer van personen, goederen en diensten. Het voordeel is dat je niet te maken hebt met de WagwEU, omdat van detachering geen sprake is.

Eigenlijk verschilt deze constructie weinig van het werken met Nederlandse zzp’ers. Ook de buitenlandse zzp’er bepaalt zijn eigen tarief – vaak bijna even hoog als de Nederlandse tarieven – en draagt zelf het arbeidsrisico van tijdelijk werk. Uiteraard ben je wel verplicht hem een veilige werkomgeving te bieden.

Let op

De Arbeidsinspectie controleert geregeld of buitenlandse zzp’ers wel echt als zelfstandige werken. Dat wil zeggen: onder eigen verantwoordelijkheid en zonder ‘gezagsverhouding’. Houd hier rekening mee.

4. Buitenlandse werknemers uit de EER in dienst nemen

Het is ook relatief eenvoudig om personen uit de EER in tijdelijke of vaste dienst te nemen. Net als bij zzp’ers valt dit onder het vrije verkeer van personen, goederen en diensten. Een werkvergunning is niet nodig.

Als een buitenlandse werknemer een arbeids­overeenkomst heeft met jouw bedrijf, valt hij net als de rest van het personeel onder de cao voor de bouw. Hij heeft dus dezelfde rechten en plichten als Nederlandse werknemers.

5. Werken met buitenlandse werknemers van buiten de EER

Zoek je buitenlands personeel en kun je dit binnen de EER echt niet vinden, dan mag je na vijf weken buiten de EER gaan zoeken. Je krijgt wel met strengere regels te maken, want van vrij verkeer zoals binnen de EER is geen sprake meer.

Werknemers van buiten de EER hebben een vergunning nodig om in Nederland te mogen werken. Het maakt daarbij niet uit via welke constructie dit gebeurt: via detachering, met een dienstverband of als zzp’er/freelancer. Er zijn drie mogelijkheden:

• Gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid

Wie langer dan drie maanden naar Nederland komt om te werken, moet een gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid (GVVA) aanvragen. De GVVA combineert de verblijfsvergunning en de tewerkstellingsvergunning. In de praktijk is het vaak de werkgever die de GVVA aanvraagt. Dit moet je doen bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

• Afzonderlijke tewerkstellingsvergunning

Enkele groepen buitenlanders hoeven geen GVVA aan te vragen. Zij moeten wel een afzonderlijke tewerkstellingsvergunning (twv) aanvragen bij het UWV. Vaak is dit de taak van de werkgever. Bij de IND vragen zij dan nog een verblijfsvergunning aan, of een visum voor kort verblijf (korter dan drie maanden). Het gaat hierbij om:

• werknemers die korter dan drie maanden in Nederland komen werken
• seizoenswerkers
• studenten
• asielzoekers
• werknemers van een internationaal concern die naar Nederland worden overgeplaatst

• Alleen verblijfsvergunning

In een enkel geval volstaat alleen een verblijfsvergunning en is een tewerkstellingsvergunning niet nodig. Dit geldt voor:

• hoogopgeleide werknemers die een bijdrage leveren aan de kenniseconomie (kennismigranten)
• werknemers met een verblijfsvergunning waarop staat: ‘arbeid is vrij toegestaan’
• zelfstandig ondernemers die het werk doen dat in hun verblijfsvergunning is vermeld

6. Pas op voor schijnconstructies

Of je nu gaat werken met bouwlieden uit de EER of van buiten de EER, je zult altijd rekening moeten houden met de overheidsmaatregelen tegen schijnconstructies.

Malafide werkgevers gebruiken schijnconstructies om bijvoorbeeld geen minimumloon te hoeven betalen, door onkosten in mindering te brengen op het loon of een deel van het loon contant te betalen. Om aan dergelijke misstanden een einde te maken, heeft het kabinet de Wet aanpak schijnconstructies in het leven geroepen.

Tip

Wil je meer informatie over het toepassen van deze wet? Download de pdf ‘Wet aanpak schijnconstructies: uitleg over verplichtingen inzake de WML’.

Specialist in de bouw

Wat doe je als er schade is veroorzaakt tijdens de bouw of je gereedschap is gestolen? Zorg dat jouw zaak blijft bestaan als het even tegenzit.

Ga voor zekerheid