Cao verplicht in 4 gevallen

Verplichte cao

Een collectieve arbeids­overeenkomst of cao bevat de arbeidsvoorwaarden van een grote groep werknemers. Deze cao-afspraken zijn lang niet altijd vrijblijvend. Controleer daarom of je verplicht bent om een cao toe te passen.

De kans is groot dat je als werkgever te maken hebt met een cao. Zo valt de meerderheid van de werknemers in Nederland onder een cao. Het is dus belangrijk om na te gaan of een cao verplicht is.

Welke cao's zijn nu verplicht? Bekijk een overzicht per branche

Cao verplicht toepassen: 4 gevallen

In de volgende 4 gevallen moet je een cao verplicht toepassen:

1. Zelf een cao afsluiten

Je kunt zelf een cao afsluiten met één of meer werknemersorganisaties (meestal vakbonden). Dit heet ook wel een ondernemings-cao. Hierin staan bepalingen die toegespitst zijn op je onderneming. 

Het zijn vooral grotere ondernemingen die zo’n cao afsluiten. Als je hier – vrijwillig – aan meewerkt, ben je verplicht de cao daadwerkelijk toe te passen.

2. Cao via werkgeversorganisatie

Een werkgeversorganisatie waar je lid van bent, kan ook een cao afsluiten voor je bedrijfstak. Dankzij je lidmaatschap ben je dan gebonden aan een bedrijfstak-cao.

Je moet daarvoor wel onder de werkingssfeer van die cao vallen. Dat wil zeggen dat de cao geldt voor het soort werkzaamheden in je onderneming.

Branche- en werkgeversorganisaties kunnen je vertellen welke bedrijfstak-cao van toepassing is in jouw branche. Houd hun berichtgeving in de gaten voor een eventuele nieuwe cao.

3. Algemeen verbindend verklaarde cao

Ook als je geen lid bent van een werkgeversorganisatie, kan een cao verplicht zijn. De minister van SZW mag een cao namelijk verplicht stellen (algemeen verbindend verklaren) voor alle werkgevers en werknemers in een bedrijfstak.

Deze verplichting voorkomt dat werkgevers onderling op de arbeidsvoorwaarden concurreren. Je mag dan bijvoorbeeld niet mindere arbeidsvoorwaarden bieden dan in de cao is bepaald.

Op de website van het ministerie van SZW lees je welke cao’s algemeen verbindend zijn verklaard.

4. Cao opgenomen in de arbeids­overeenkomst

Het is mogelijk een cao van toepassing te verklaren op een arbeids­overeenkomst. De bepaling waarmee je dit doet, heet een incorporatiebeding.

Met zo’n beding geldt de cao altijd. Dat is onafhankelijk van een ondernemings-cao, het lidmaatschap van een werkgeversorganisatie of het algemeen verbindend verklaren van een cao.

Krijg grip op personeels­kosten

Lees het gratis whitepaper met daarin de waarde van personeel, alle personeels­kosten op een rij en 5 manieren om te besparen.

Download gratis PDF

Looptijd cao

Een cao heeft altijd een bepaalde looptijd. Meestal is dit één of twee jaar. Tegen het einde van die periode gaan cao-partijen opnieuw om de tafel om afspraken te maken. Dit lukt niet altijd, waardoor een branche soms zonder cao komt te zitten.

Cao-bepalingen

Als een cao afloopt, dan is het mogelijk dat cao-bepalingen van kracht blijven totdat een nieuwe cao is afgesloten. Dit heet ook wel de nawerking van een cao. Bij een algemeen verbindend verklaarde cao heb je in principe niet te maken met nawerking.

Standaard-cao en minimum-cao

Moet je een cao verplicht toepassen? Dan is het belangrijk om te weten of het gaat om een standaard-cao of minimum-cao:

• Een standaard-cao
  Bevat bepalingen waarvan je niet mag afwijken. Dat betekent dat je in een individuele arbeids­overeenkomst geen betere of slechtere arbeidsvoorwaarden mag vastleggen.
• Een minimum-cao
  Bevat bepalingen waarvan je mag afwijken, maar alleen in het voordeel van je werknemer. Je kunt dus betere arbeidsvoorwaarden bieden dan in de cao staat.

De meeste cao's zijn minimum-cao's. Aan de cao-bepalingen kun je zien of het gaat om een standaard-cao of een minimum-cao. In een minimum-cao staat bijvoorbeeld expliciet dat je ten gunste van de werknemer mag afwijken.

Ben jij klaar voor (meer) personeel? Doe de test!

Dispensatie cao

Soms is het mogelijk uitgesloten te worden van een algemeen verbindend verklaarde cao. Dit doe je door dispensatie aan te vragen bij het ministerie van SZW, maar daarvoor gelden strenge regels.

In overleg met de cao-partijen krijg je soms dispensatie als daar bepalingen over staan in de cao. In ruil voor de dispensatie moet je meestal wel een cao afsluiten die minstens gelijkwaardig is.

Wil je weten hoe een cao precies tot stand komt?

Bekijk de video hieronder van vakbond De Unie, vanuit het perspectief van werknemers.

Vragen over verplichte cao

• Wat is een cao?

  CAO is de afkorting van 'collectieve arbeids­overeenkomst'. Een cao bevat de arbeidsvoorwaarden van een grote groep werknemers. Deze cao-afspraken zijn lang niet altijd vrijblijvend. Controleer daarom of je verplicht bent om een cao toe te passen.

• Wanneer is een cao verplicht?

  Een cao is verplicht in 4 gevallen: als je zelf een cao hebt afgesloten, als je lid bent van een werkgeversorganisatie die een cao heeft afgesloten voor jouw bedrijfstak, als de minister van SZW een cao verplicht heeft gesteld voor jouw bedrijfstak en als je een incorporatiebeding hebt opgenomen in de arbeids­overeenkomst. 

• Waarom zou ik zelf een cao afsluiten?

  Je hoeft dan niet langer met iedere werknemer apart afspraken te maken over zijn contract. In de arbeids­overeenkomst kun je volstaan met een verwijzing naar de cao. Alleen secundaire arbeidsvoorwaarden en persoonlijke afspraken leg je expliciet vast. Het is voor alle partijen dus helder welke afspraken er zijn gemaakt over de arbeidsvoorwaarden. Dankzij de cao kun je elke vraag van medewerkers beantwoorden zonder in discussie te hoeven gaan.

• Hoe lang blijft een cao geldig?

  Een cao wordt voor een bepaalde tijdsduur aangegaan. Meestal gaat het om één of meerdere jaren. De exacte duur staat in de cao vermeld. Uiteraard proberen cao-partijen een nieuwe cao naadloos te laten aansluiten op de voorgaande. Dat lukt in de praktijk niet altijd. In dat geval is er een cao-loze periode waarin de cao 'nawerking' heeft.

• Welke cao is verplicht in mijn branche?

  Om te bepalen welke cao van toepassing is voor jouw werknemers moet je weten welke cao's er in jouw branche zijn. Lees meer over de cao bouw, cao horeca, cao's in de detailhandel, groothandel, persoonlijke dienstverlening en de zakelijke dienstverlening.

Heb je personeel in dienst?

Dat is goed nieuws, want daarmee bouw je aan de continuïteit van je bedrijf. Met dit pakket aan personeels­­verzekeringen dek je de risico’s af en zorg je goed voor je personeel.

Zo beperk je risico's