Hoe begeleid je een rouwende werknemer?

Rouwbegeleiding personeel

Bij het verlies van een dierbare is rouw een normale reactie. Maar ook bij het verliezen van een goede gezondheid, een baan of het beëindigen van een relatie kun je een rouwproces doormaken. In alle gevallen kost rouwen veel energie. Bovendien eten en slapen veel rouwende werknemers slecht. 

Andere mogelijke symptomen van rouwverwerking zijn slechte concentratie, agressief gedrag, hevige transpiratie, stemmingswisselingen, rugpijn, hoofdpijn, spierpijn, hyperventilatie en darmklachten. Deskundigen spreken daarom ook wel van rouwarbeid: rouwen is hard werken.

Voordelen goede rouwbegeleiding

Een goede begeleiding van rouwende werknemers is nodig om ze (uiteindelijk) weer gemotiveerd aan het werk te krijgen. Meeleven in een moeilijke periode is een belangrijk onderdeel van goed werkgeverschap. Het levert je loyale werknemers op. 

Rouw is een privékwestie. Maar een werknemer kan het rouwproces niet uitzetten als hij aan het werk is. Daardoor kan het verlies van een dierbare een negatieve invloed op de kwaliteit van het werk hebben. 

Verzuim door rouw

Bovendien melden werknemers die kampen met een persoonlijk verlies zich vaak ziek, waarbij de gemiddelde verzuim­duur 170 dagen is. Reden genoeg om een rouwende werknemer voldoende ondersteuning aan te bieden. En dat gaat verder dan een condoleancekaartje sturen. Tips om een werknemer te begeleiden bij het rouwproces.

Door rouwende werknemers goed te begeleiden kun je langdurig verzuim voorkomen en je personeels­verloop beperken.

Rouwbegeleiding, 4 adviezen voor bedrijven 

Natuurlijk wil je iemand die rouwt goed begeleiden. Maar hoe pak je dat aan? Wat moet je wel en niet doen als leidinggevende of werkgever? 4 adviezen voor bedrijven bij de rouwbegeleiding van werknemers:

1. Laat de werknemer werken als hij dat wil

Werk biedt de nodige structuur en afleiding voor een rouwende werknemer. Het is een vorm van ondersteuning van het rouwproces dat de rouwperiode kan verkorten. 

Belangrijk is wel dat de werknemer, als hij daar behoefte aan heeft, voldoende ruimte krijgt om tijdelijk andere taken op zich te nemen, minder uren te werken of meer thuis te werken. Daarnaast is het makkelijker voor de rouwende werknemer om terug te keren naar de werkvloer, als hij op begrip kan rekenen van zijn collega’s en leidinggevende.

2. Ga het gesprek aan

De eerste keer dat je de werknemer spreekt, vraag je niet wanneer hij weer aan het werk gaat, maar wanneer hij eraan toe is om samen de werkzaamheden te bespreken. Tijdens dat gesprek overleg je of hij de werkdruk aankan. Pas eventueel zijn takenpakket aan en bespreek of hij vanuit huis voldoende steun krijgt, zowel in emotionele als in praktische zin. 

Informeer ook of hij extra ondersteuning op de werkplek nodig heeft. En soms heeft een rouwende werknemer simpelweg behoefte om na een slechte nachtrust een uurtje later te beginnen of wil hij van tijd tot tijd een 'inhoudelijke kop koffie' met je drinken. Ook die ruimte kun je aanbieden.

3. Schakel een professional in

Een goede rouwbegeleiding helpt bij het verwerken van het verlies en minimaliseert de symptomen die bij rouwverwerking horen. Na een goede rouwbegeleiding is een werknemer productiever, omdat hij minder last heeft van negatieve emoties. Daarmee beperk je ook het aantal verzuim­dagen. 

Voor een goede rouwbegeleiding wordt vaak een bedrijfsmaatschappelijk werker ingeschakeld. Deze professional brengt via gesprekken in kaart wat de mogelijkheden en beperkingen zijn van de rouwende werknemer. Ook ondersteunt hij de leidinggevende en collega’s in hoe ze het beste met de rouwende collega kunnen omgaan. Deze begeleiding zorgt dat de werknemer sneller terugkeert op de werkvloer en voorkomt dat hij zich na een paar weken opnieuw ziek meldt. Je kunt ook een vertrouwenspersoon beschikbaar stellen voor rouwende werknemers.

Vraag via je arbodienst welke professional je kunt inzetten voor de juiste rouwbegeleiding.

3. Waak voor een terugval

In de eerste periode, net na de uitvaart, toont de omgeving vaak veel begrip en medeleven voor nabestaanden. Na een paar weken neemt dat af. Juist dat is het moment dat het verlies pas écht tot de werknemer doordringt. Het komt dan ook regelmatig voor dat een werknemer de eerste maanden na een verlies redelijk functioneert, maar daarna alsnog een terugval krijgt. De omgeving is dan al overgegaan tot de orde van de dag, waardoor je werknemer er alleen voor staat. Dat maakt het verlies nog zwaarder.

Voorkom dat de werknemer door een terugval zich alsnog ziek meldt. Houd je werknemer in de gaten als hij weer aan het werk is door het eerste half jaar regelmatig met hem om de tafel te gaan zitten, bijvoorbeeld één keer na zes weken en daarna iedere drie maanden. Vraag tijdens die gesprekken hoe het gaat en waar hij op dat moment behoefte aan heeft. Zijn behoeften kunnen per periode verschillen. Realiseer je ook dat kleine dingen soms al heftige emoties oproepen. Weet je niet goed hoe je dit moet aanpakken, win dan advies in bij een bedrijfsmaatschappelijk medewerker of je arbodienst.

Als je werknemer zich meerdere keren per jaar ziek meldt kun je een verzuim­gesprek voeren en samen kijken naar mogelijke oplossingen.

4. Herdenk de sterfdatum

Voor veel nabestaanden is de sterfdatum van de overleden dierbare een gevoelig moment. Zeker het eerste jaar. Mogelijk wil je werknemer op deze dag vrij nemen. Echte betrokkenheid toon je door samen met de collega’s van de rouwende werknemer op de sterfdatum een kaartje of bloemetje naar hem te sturen. De periode na de sterfdatum is ook een goed moment om opnieuw met de werknemer om tafel te zitten. Tijdens dat gesprek vraag je of hij nog steeds behoefte heeft aan overlegmomenten en de, voor zover afgesproken, aangepaste werkzaamheden en werktijden.

Rouwende werknemer verlof geven?

Wanneer je werknemer te maken krijgt met het verlies van iemand die hem dierbaar is, dan is het gepast om hem de ruimte te geven om te rouwen. Je kunt je rouwende werknemer verlof geven, waarbij je het loon volledig doorbetaalt. Rouwverlof is nog niet wettelijk geregeld.

In sommige cao's staan wel bepalingen voor bijzonder verlof, bijvoorbeeld 4 dagen tot een week verlof na het overlijden van een direct familielid. Als er geen cao voor jouw bedrijf is, mag je zelf afspraken maken met je werknemer over rouwverlof.

Geef medewerkers ruimte om te rouwen en zorg dat zij zich gehoord en gesteund voelen, adviseren de arbodiensten. Dat verlaagt de drempel voor terugkeer naar werk.

De manier waarop iemand rouwt en omgaat met werk tijdens het rouwproces verschilt per persoon. 'In alle gevallen is het belangrijk om te erkennen dat rouw een geaccepteerde reden is om je werk even niet te hoeven doen', licht Jurriaan Penders, bedrijfsarts en directeur medische zaken bij HumanCapitalCare toe. Dat kan door rouwverlof te geven. 'Zo zorg je dat die ruimte er voor iedereen is als dat nodig is.'

Werken of niet?

Maar verlof of ziekmelden is niet voor iedereen de oplossing. Mensen die rouwen kunnen juist ook baat hebben bij werk. Penders: 'Werk geeft rouwende werknemers structuur, zingeving en ook afleiding in het rouwproces. Vooral als zij zich hierin gehoord en gesteund voelen door de leidinggevende en collega’s. Dat maakt de drempel voor terugkeer naar het werk lager. Het is belangrijk dat je met elkaar in gesprek bent en onderzoekt wat iemand nodig heeft.'

Welke regels gelden er voor verlof na een sterfgeval in de familie? Lees meer over rouwverlof.

Langdurig verzuim door rouw

Rouw is geen ziekte, maar het kan er wel degelijk voor zorgen dat iemand niet of verminderd in staat is om zijn werk te doen. Het kost tijd om betekenis te geven aan het verlies van een naaste en om je te leren aanpassen aan de nieuwe situatie. Ga je hier niet goed mee om, dan kan rouw langdurig ziekte­verzuim veroorzaken.

Medewerkers die uitvallen door rouw zijn gemiddeld 219 dagen uit het arbeidsproces. Dat blijkt uit cijfers van arbodiensten ArboNed en HumanCapitalCare (2023).

Volgens cijfers van het CBS was 76% van de werknemers die hier in 2022 mee te maken kregen, minimaal een week afwezig op het werk:

• Bij het overlijden van een partner verscheen 65% van de werknemers na een week of langer weer op het werk.
• Bij een andere naaste dan een kind, partner of ouder was dit 13%.
• In totaal werkte 6% van de werknemers in de twee jaar voorafgaand aan de CBS-enquête enige tijd niet of niet volledig vanwege een overlijdensgeval.

Rouw reglement

Leg de afspraken voor rouwbegeleiding en rouwverlof vast in een personeels­handboek of bedrijfsreglement. Geef je werknemers een exemplaar, zodat ze op de hoogte zijn.

Opvang en ondersteuning rouwende werknemer

Bij verlies van een dierbare spelen naast emotionele belasting vaak ook allerlei praktische problemen mee, zoals opvang van kinderen of het moeten leeghalen van een huis. En soms is er al een lange tijd van mantelzorg aan voorafgegaan, waardoor er naast het rouwen ook sprake is van langdurige overbelasting. Geef werknemers dus de ruimte om fysiek en mentaal weer fit te worden en ondersteun ze daarbij.

Lees meer over het omgaan met psychisch verzuim.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met ArboNed. ArboNed is een dienstverlener die zich richt op het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid van werknemers, waardoor het verzuim binnen bedrijven en instellingen wordt verlaagd.

Vragen over rouwbegeleiding

• Wat is rouwbegeleiding?

  Rouwbegeleiding gaat over de zorg voor een werknemer die rouwt. Bijvoorbeeld na het verlies van een dierbare, zoals een familielid of goede vriend of vriendin. Iemand kan ook rouwen na het verlies van een functie, bepaalde verantwoordelijkheden, zijn gezondheid of een relatie (scheiding). Als werkgever kun je rekening houden met je werknemer en hem ondersteunen tijdens het rouwproces. Je kunt daarbij ook professionele rouwbegeleiding inzetten, bijvoorbeeld door een bedrijfsmaatschappelijk werker of andere arbo-expert.

• Is rouwbegeleiding verplicht?

  Rouwbegeleiding is als zodanig niet wettelijk verplicht voor bedrijven. Toch kun je vanuit de wet over goed werkgeverschap een verplichting opmaken om ook bij rouw goed voor je werknemer te zorgen. Het heeft in ieder geval veel voordelen. Zo zul je werknemers helpen zich na de rouwperiode weer volledig in te zetten voor je bedrijf. Dat zorgt voor duurzaam betrokken personeel. Bij eventueel verzuim ben je wel verplicht om te zorgen voor professionele verzuim­begeleiding.

• Hoe regel ik verzuim­begeleiding als werkgever?

  Je bent verplicht een bedrijfsarts in te zetten bij de begeleiding van een zieke werknemer. Daarnaast kun je ook een casemanager aanstellen die je helpt om alle verplichte stappen te zetten bij verzuim en re-integratie. Je regelt dit bijvoorbeeld met een verzuim­verzekering met arbodienstverlening.

Verzuim­verzekering

Het voorkomen van verzuim en begeleiden van ziek personeel kan je veel geld en tijd kosten. Een verzuim­verzekering helpt je bij de aanpak.

Beperk je risico's