Alle vormen van verlof op een rij

Soorten verlof

Het recht van werknemers op de meeste vormen van verlof is geregeld in de Wet arbeid en zorg (WAZO). In andere gevallen gaat het om verlof dat is geregeld in een cao of arbeids­overeenkomst. Dit heet ook wel bijzonder verlof. In dit artikel komen beide vormen aan bod.

Wet arbeid en zorg

De Wet arbeid en zorg maakt het voor werknemers makkelijker om werk en privé met elkaar te combineren, bijvoorbeeld in het geval van zwangerschap. Als werkgever ben je verplicht om hieraan mee te werken. Afhankelijk van het soort verlof moet je het loon doorbetalen.

Zwangerschapsverlof en bevallingsverlof

Een zwangere werkneemster heeft recht op minstens 16 weken zwangerschaps- en bevallingsverlof. Het zwangerschapsverlof begint 6 tot 4 weken voor de uitgerekende bevallingsdatum en duurt tot en met de dag van de bevalling.

Bevallingsverlof

Vervolgens is er vanaf de dag na de bevalling recht op een bevallingsverlof van minstens 10 weken. 

Flexibel opnemen

Een deel van het bevallingsverlof mag flexibel worden opgenomen. De werkneemster mag het verlof dat overblijft vanaf zes weken na de datum van de bevalling spreiden over een periode van maximaal 30 weken. Zij moet het verzoek hiervoor uiterlijk 3 weken na die datum indienen bij de werkgever.

In sommige gevallen duurt het verlof langer. Zo krijgt een werkneemster die een meerling verwacht 4 weken langer zwangerschapsverlof. Dit begint 10 weken voor de uitgerekende bevallingsdatum.

Langdurige ziekenhuisopname?

Bij een langdurige ziekenhuisopname van het kind heeft de moeder recht op extra couveuseverlof. Bijvoorbeeld bij extreme vroeggeboorte. Het bevallingsverlof kan dan maximaal 10 weken langer duren. In die periode heeft de moeder de gelegenheid om het kind thuis te verzorgen nadat het uit het ziekenhuis komt.

Het salaris van de werkneemster moet je deels of volledig doorbetalen, afhankelijk van de afspraken in je cao of het arbeidscontract. Van het UWV ontvang je daarvoor een uitkering van 100 procent van het maximum dagloon. Je zwangere werknemer heeft in ieder geval recht op dat bedrag.

Als de moeder overlijdt tijdens het bevallingsverlof, dan kan de partner het overblijvende verlof overnemen. Het gaat dan om het verlof voor de periode tot 10 weken na de datum van de bevalling. Het maakt dan niet uit of de moeder recht had op bevallingsverlof. Daarnaast bestaat dit recht ook als de moeder een zelfstandig ondernemer was.

Geboorteverlof

Partners kunnen na de geboorte van hun kind ook verlof krijgen. Zij hebben in de eerste plaats recht op een week geboorteverlof (voorheen kraamverlof of vaderschapsverlof genoemd).

Deze vrije dagen moeten binnen vier weken na de geboorte worden opgenomen. Tijdens dit verlof moet je het volledige loon doorbetalen.

Betaald geboorteverlof

De regels voor betaald geboorteverlof gelden sinds 1 januari 2019.

Aanvullend geboorteverlof

Partners hebben sinds 1 juli 2020 de mogelijkheid om aanvullend geboorteverlof op te nemen. Het gaat om maximaal vijf keer de wekelijkse arbeidsduur (5 weken). Je werknemer moet het gewenste geboorteverlof opnemen binnen zes maanden na de geboorte.

Tijdens dit verlof hoef je geen loon te betalen. Via het UWV kan je werknemer een uitkering krijgen van 70 procent van zijn loon.

Deze regels gelden sinds 1 juli 2020.

Ouderschapsverlof

Ouderschapsverlof geeft werknemers met kinderen het recht om tijdelijk minder te werken. Daardoor kunnen zij extra aandacht besteden aan de zorg voor hun kinderen.

Het verlof hoef je niet door te betalen, tenzij je daarover andere afspraken maakt met je werknemers.

Als een werknemer bij je in dienst treedt, dan kan hij vragen om (het resterende deel van) het ouderschapsverlof op te nemen. Zijn vorige werkgever moet dan aan de werknemer, als die daarom vraagt, een verklaring afgeven van de resterende aanspraak op ouderschapsverlof.

Betaald ouderschapsverlof

Sinds 2 augustus 2022 hebben werknemers recht op negen weken betaald ouderschapsverlof. Tijdens die periode ontvangen ze een uitkering van het UWV. Lees meer over de Wet betaald ouderschapsverlof.

Adoptieverlof of pleegzorgverlof

Werknemers die een kind adopteren, hebben recht op adoptieverlof. Daardoor kunnen de adoptieouders en het adoptiekind aan elkaar wennen. Bij het opnemen van een pleegkind in een gezin bestaat daarnaast recht op pleegzorgverlof. Deze vormen van verlof gelden voor beide ouders.

Bij adoptieverlof of pleegzorgverlof hoef je het salaris niet door te betalen. De adoptieouders of pleegouders kunnen een adoptie-uitkering of pleegzorguitkering krijgen van het UWV.

Deze uitkering bedraagt 100 procent van het maximum dagloon. Bij een loon dat hoger is dan dit bedrag, gaat het inkomen van de werknemer dus achteruit.

Nieuwe regels adoptieverlof

De aangepaste regels voor adoptieverlof en pleegzorgverlof gelden sinds 1 januari 2019.

Kortdurend zorgverlof

Kortdurend zorgverlof is bedoeld voor werknemers die enkele dagen noodzakelijke zorg moeten bieden aan hun kinderen, pleegkinderen, partner of ouders.

Daarbij moet je ten minste 70 procent van het loon doorbetalen. Als dat minder is dan het minimumloon, ben je verplicht het minimumloon door te betalen.

Langdurend zorgverlof

Langdurend zorgverlof is interessant voor werknemers die een langere tijd voor een zieke naaste moeten zorgen.

Daarbij moet het wel gaan om een levensbedreigende ziekte. Hoewel je het verlof niet hoeft door te betalen, moet je wel rekening houden met de opbouw van vakantiedagen.

Calamiteitenverlof

In een aantal gevallen hebben werknemers recht op calamiteitenverlof. Dat is onder meer het geval bij onvoorziene omstandigheden die vragen om een onmiddellijke onderbreking van het werk.

Denk aan een leiding die in huis springt. Ook kan het gaan om zeer bijzondere persoonlijke omstandigheden, waarvan in de wet enkele voorbeelden staan.

Arbeidsconflictenverlof

Een werknemer die betrokken is bij een arbeidsconflict kun je tijdelijk betaald verlof geven. Lees meer over arbeidsconflictenverlof.

Bijzonder verlof (buiten de Wet arbeid en zorg)

Bijzonder of buitengewoon verlof is geregeld in een cao, personeels­reglement of arbeids­overeenkomst. Het gaat dan om verlofsoorten waarover niets staat in de wet. Bijvoorbeeld verlof voor een huwelijk, begrafenis, crematie, jubileum of verhuizing.

Rouwverlof geven

Wanneer je werknemer te maken krijgt met het verlies van iemand die hem dierbaar is, dan is het gepast om hem de ruimte te geven om te rouwen. Je kunt hem rouwverlof geven, waarbij je het loon volledig doorbetaald.

Rouwverlof is nog niet wettelijk geregeld. In sommige cao's staan wel bepalingen voor rouwverlof, bijvoorbeeld 2 weken verlof na het overlijden van een direct familielid. Als er geen cao in jouw branche is, mag je zelf afspraken maken met je werknemer over rouwverlof.

Regels bijzonder verlof

Welke extra vormen van verlof zijn gebruikelijk? En wat zijn de regels? Lees meer over bijzonder verlof.

Kosten personeel

Naast het basissalaris, kun je werknemers extra belonen. Hiermee kun je een functie binnen jouw bedrijf aantrekkelijk maken. Wil je weten wat personeel precies kost? Download gratis het whitepaper en krijg een blik op de waarde van jouw personeel.

Nieuwe wet verlof 2024?

Er wordt gewerkt aan een nieuw verlofstelsel. Het moet voor werknemers eenvoudiger worden om verlof aan te vragen. Daarvoor moeten er vaste regels komen voor de opnameperiode en het aanvraagmoment van verlof.

Het Nederlandse verlofstelsel bestaat nu uit veel verschillende regelingen. Rond de geboorte van een kind kan een werknemer gebruikmaken van zwangerschapsverlof, bevallingsverlof, calamiteitenverlof, ander kort verzuim­verlof, geboorteverlof, aanvullend geboorteverlof en (betaald) ouderschapsverlof.

Wetten over verlof

Al die soorten verlof staan in de Wet arbeid en zorg (WAZO), Wet invoering extra geboorteverlof (WIEG) en de Wet betaald ouderschapsverlof (WBO). Demissionair minister Van Gennip van SZW kondigde aan dat er mogelijk een nieuw verlofstelsel komt en daarmee aanpassing van de wetten over verlof.

Het gaat om administratieve versimpelingen en wijzigingen die financiële gevolgen hebben. Er komen mogelijk clusters van verlofsoorten. Bijvoorbeeld rond de geboorte van en zorg voor kinderen, een cluster rond het verlenen van (mantel)zorg en een cluster rond persoonlijk verlof (zoals transitieverlof). Het nieuwe kabinet zal verder bepalen of en wanneer de wijzigingen worden doorgevoerd.

Blijf op de hoogte van nieuwe wetten en regels rond personeel. Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief.

Heb je personeel in dienst?

Dat is goed nieuws, want daarmee bouw je aan de continuïteit van je bedrijf. Met dit pakket aan personeels­­verzekeringen dek je de risico’s af en zorg je goed voor je personeel.

Zo beperk je risico's

Vragen over soorten verlof

• Wat is onbetaald verlof?

  Van onbetaald verlof is sprake als een werknemer gedurende een langere periode niet (of minder) werkt en daarom ook geen (of minder) loon ontvangt. De wet voorziet in twee vormen van onbetaald verlof waarop werknemers wettelijk recht hebben, namelijk ouderschapverlof en langdurend zorgverlof. Over een sabbatical kun je zelf afspraken maken met je werknemer. 

• Hoe kan ik verlof bijhouden?

  Er zijn allerlei manieren om verlof bij te houden. Vroeger gebeurde dat op papieren verlofkaarten. Tegenwoordig heb je ook digitale verlofkaarten, bijvoorbeeld een sjabloon in Excel. Daarnaast is er handige (online) software voor verlofregistratie. En je hebt ook verlofapps voor smartphones.

• Wanneer is salaris tijdens verlof verplicht?

  Dat is afhankelijk van het soort verlof. De meeste wettelijke vormen van verlof zijn betaald, zoals zwangerschapsverlof, vakantieverlof en bijzonder verlof. Daarnaast kunnen er in de cao voor jouw bedrijf regels staan over betaald en onbetaald verlof.

• Welke regels zijn er voor vakantieverlof in 2024?

  Vakantie kun je ook zien als een vorm van verlof. Je werknemers hebben recht op een aantal vakantiedagen per jaar. In principe mag een werknemer zelf bepalen wanneer hij vakantie opneemt. Alleen als er zwaarwegende bedrijfsbelangen zijn mag je een vakantieaanvraag afwijzen. Tijdens vakantieverlof moet je het loon verplicht doorbetalen.