Iedere week in je mailbox 
Over Arbeidstijdenwet en nachtdienst:
Wat staat er in de Arbeidstijdenwet?
In de Arbeidstijdenwet (ATW) staat beschreven hoeveel uren jouw werknemers per dag en per week mogen werken en hoeveel rusttijd en pauzes je moet geven. In de Arbeidstijdenwet staan ook de regels over dagdiensten, nachtdiensten en ploegendiensten.
Arbeidstijden voor volwassenen
De Arbeidstijdenwet geldt voor alle werknemers van 18 jaar en ouder die in loondienst werken. Ook stagiairs en uitzendkrachten vallen onder deze wet. Er zijn speciale regels in voor zwangere vrouwen en vrouwen die net zijn bevallen.
Arbeidstijden voor jongeren
Voor werknemers van 17 jaar en jonger zijn er extra regels. Hoeveel uren mag iemand van 15 of 16 jaar werken? Lees meer over de regels voor werktijden van jongeren.
Arbeidstijdenwet 2022 en 2023
In 2022 en 2023 zijn er een aantal belangrijke wetswijzigingen voor ondernemers met personeel. Vooralsnog zijn er geen veranderingen verwacht in de Arbeidstijdenwet en in het Arbeidstijdenbesluit.
Blijf op de hoogte van nieuwe wetten en wetswijzigingen voor ondernemers. Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Ondernemen met personeel.
Arbeidstijdenbesluit en cao
Voor bepaalde beroepen en sectoren bestaan er aanvullende regels voor werktijden. Deze regels staan in het Arbeidstijdenbesluit. Ze wijken af van de algemene regels in de Arbeidstijdenwet.
Zo mogen werknemers in de horeca vaker ’s nachts werken, namelijk 20 nachtdiensten per 4 weken. En in de brood- en banketbakkerij gelden onder meer soepeler regels voor de nachtdienst van jongeren in opleiding.
Regels arbeidstijd in cao
Controleer altijd wat er in jouw cao staat over werktijden.
Welke regels zijn er voor nachtdienst?
In de Arbeidstijdenwet staan de belangrijkste regels voor nachtdienst. Ook wel nachtarbeid of nachtwerk genoemd. Het gaat om minimaal één uur werk tussen twaalf uur 's nachts (0.00 uur) en zes uur in de ochtend (06.00 uur).
10-urige nachtdienst
Een nachtdienst mag in de regel maximaal 10 uur duren. Je werknemer mag gemiddeld 40 uur per week werken als hij 16 of meer nachtdiensten draait in 16 weken. Bij minder dan 16 nachtdiensten in 16 weken mag hij gemiddeld 48 uur per week werken.
Rusttijd na nachtdienst
Je werknemer heeft recht op 11 uur aaneengesloten rusttijd na zijn nachtdienst als de nachtdienst eindigt voor 02.00 uur. Als de nachtdienst eindigt na 02.00 uur heeft hij recht op 14 uur rusttijd.
Als het noodzakelijk is vanwege het soort werk of de bedrijfssituatie mag er één keer per week 8 uur rusttijd zitten tussen twee diensten.
Na drie nachtdiensten of meer heeft je werknemer recht op 46 uur rusttijd. Verder mag je werknemer maximaal 36 nachtdiensten draaien per 16 weken.
Maximum nachtdiensten in cao
Als het in een cao is afgesproken mag je werknemer 140 nachtdiensten per jaar (52 weken) werken. In dat geval mogen dit maximaal 38 gewerkte uren zijn tussen 0.00 uur en 06.00 uur per twee opvolgende weken.
12-urige nachtdienst
In sommige gevallen mag je werknemer 12 uur achter elkaar werken, waarvan een deel in de nacht. Na zijn nachtdienst moet hij dan minimaal 12 uur rust krijgen.
Een 12-urige nachtdienst mag maximaal vijf keer per twee weken plaatsvinden en maximaal 22 keer per jaar (52 weken).
Overzicht Arbeidstijdenwet nachtdienst
Heel veel regels, maar hoe zit het nu precies? Bekijk hieronder de bepalingen uit de Arbeidstijdenwet over nachtdienst in één overzicht:
| Periode: | Norm: |
| Arbeidstijd per dienst: | 10 uur, óf 12 uur bij: • rust na dienst 12 uur is • maximaal 5 x per 2 weken • maximaal 22 x per 52 weken |
| Arbeidstijd per week: | • gemiddeld 40 uur (per 16 weken) bij ≥ 16 nachtdiensten per 16 weken • gemiddeld 48 uur (per 16 weken) bij < 16 nachtdiensten per 16 weken |
| Rusttijd na nachtdienst: | • 11 uur aaneengesloten (nachtdienst eindigt voor 02.00 uur) • 14 uur aaneengesloten (nachtdienst eindigt na 02.00 uur) (1x p.w. 8 uur rusttijd is toegestaan, indien noodzakelijk vanwege soort werk of bedrijfssituatie) |
| Rusttijd na meer dan 3 nachtdiensten: | 46 uur |
| Maximum reeks van diensten, als minimaal één van de diensten een nachtdienst is: | • 7 diensten, óf • 8 diensten* |
| Maximum aantal nachtdiensten eindigend na 02.00 uur: | • 36 nachtdiensten per 16 weken óf • 140 nachtdiensten per 52 weken (dan wel maximaal 38 uur tussen 00.00 en 06.00 uur per 2 aaneengesloten weken)* |
|
* bij een collectieve regeling, zoals een cao. |
Test jezelf en je bedrijf. Beantwoord tien vragen met ja of nee en zie direct of je klaar bent voor (meer) personeel.
Test: Klaar voor personeel?
Wat zegt de Arbeidstijdenwet over consignatiedienst?
Consignatie is vaak een vorm van nachtdienst. Hierbij gaat het om incidenteel werk of werk op oproepbasis. Bijvoorbeeld bij een storing of noodgeval. Dit wordt ook wel alarmdienst, wachtdienst, pieperdienst, piketdienst of onderhoudsdienst genoemd.
Voor consignatie zijn specifieke regels opgesteld in de Arbeidstijdenwet. Zo mag iemand per 24 uur maximaal 13 uur werken, inclusief de consignatiedienst.
Consignatie in de nacht
Bij nachtelijke consignatie (tussen 00.00 en 06.00 uur) mag een werknemer gemiddeld 40 uur per week werken over een periode van 16 weken. Dit is gemiddeld 45 uur áls hij 8 uur onafgebroken rust krijgt na een nachtoproep of in de 24 uur voorafgaand aan een nachtoproep.
Een werknemer moet minimaal 14 consignatievrije dagen krijgen per vier weken. Hij moet minimaal twee keer twee dagen per vier weken vrij zijn (geen consignatie en geen arbeid). Daarnaast mag hij geen consignatiedienst draaien 11 uur voor en 14 uur na een nachtdienst.
Overzicht Arbeidstijdenwet consignatie
| Periode: | Norm: |
| Maximale arbeidstijd per 24 uur: | 13 uur |
| Arbeidstijd per week bij nachtelijke consignatie, als er per 16 weken 16 keer of meer consignatie is tussen 00.00 en 06.00 uur: | • gemiddeld 40 uur (per 16 weken) óf • gemiddeld 45 uur (per 16 weken), áls er 8 uur onafgebroken wordt gerust na een nachtoproep of in het etmaal voorafgaand aan een nachtoproep |
| Consignatieverbod: | • 14 consignatievrije dagen per 4 weken • 2 x 2 dagen per 4 weken geen consignatie en geen arbeid • geen consignatie 11 uur vóór en 14 uur ná een nachtdienst |
Hoe kun je de wet over nachtdienst naleven?
Als werkgever ben je verplicht de regels uit de Arbeidstijdenwet toe te passen. Je moet daarbij zorgen voor een goede registratie van de arbeidstijden en rusttijden.
Dat betekent dat je per werknemer de begin- en eindtijd van elke dienst, elke pauze en elke oproep moet noteren. Ook overwerk moet je nauwkeurig bijhouden.
Met een goede urenregistratie kan de Arbeidsinspectie bij een controle nagaan of jij en je werknemers zich aan de Arbeidstijdenwet hebben gehouden. Alleen een goede werkplanning of werkrooster is dus niet voldoende.
Boete bij te veel nachtdiensten
De Arbeidsinspectie voert jaarlijks heel wat controles uit bij bedrijven. Als bij zo’n bezoek van de Arbeidsinspectie blijkt dat je werknemers te veel of te lange nachtdiensten hebben gedraaid, kan de inspecteur een fikse boete opleggen.
Slimme urenregistratie
Gebruik een systeem waarin je de urenregistratie, verzuimregistratie, vakantieregistratie en verlofregistratie kunt doen. Dat geeft je meer inzicht in de inzet van personeel.
Extra loon bij nachtdienst?
De Arbeidstijdenwet regelt geen extra vergoeding of toeslag voor nachtdienst of consignatiedienst. Hierover kunnen wel afspraken staan in je cao of de arbeidsovereenkomst van je werknemer.
Het is gebruikelijk in ieder geval loon te betalen over alle gewerkte uren, ook bij overwerk of consignatie. Daarnaast kun je afspraken maken over een toeslag voor nachtarbeid. Zo kun je dit werk aantrekkelijker maken voor je personeel.
Extra loon betalen is niet verplicht, tenzij dit is afgesproken in de cao, een personeelshandboek of het arbeidscontract.
Andere compensatie voor nachtdienst
Je kunt ook kiezen voor een andere beloning van nachtdienst, consignatie of overwerk. Geef je werknemers bijvoorbeeld meer vrije dagen. In de horeca kan een werknemer kiezen tussen uitbetaling van zijn overgewerkte uren (100%) óf extra vrije uren.
Als je kiest voor een tijd-voor-tijd-regeling, let dan op met werknemers die het minimumloon verdienen of net iets meer. Je werknemers hebben namelijk recht op het minimumloon over al hun gewerkte uren, ook overwerkuren. Je mag hier alleen van afwijken als dat in de cao staat voor jouw branche.
Samen met personeel werk je aan de groei van je bedrijf. Wil je weten wat daarbij in de weg kan staan? Met een adviseur breng je dit in kaart.
Groeien met personeel
Vragen over arbeidstijden en nachtdienst
- Wat zegt de wet over arbeidstijd?
In de Arbeidstijdenwet staat hoeveel uren jouw werknemers per dag en per week mogen werken. Er staat in hoe vaak, hoe lang en op welke momenten zij recht hebben op rusttijd en pauze. In de Arbeidstijdenwet staan ook de regels over nachtdienst en consignatie.
- Welke werktijden gelden er voor jongeren?
De Arbeidstijdenwet geldt voor alle werknemers van 18 jaar en ouder die in loondienst werken. Ook stagiairs en uitzendkrachten vallen onder deze wet. Voor werknemers van 17 jaar en jonger zijn er extra regels. Bekijk de werktijden voor jongeren.
- Hoeveel uur nachtdienst draaien?
Een nachtdienst mag in de regel maximaal 10 uur duren. Je werknemer mag gemiddeld 40 uur per week werken als hij 16 of meer nachtdiensten draait in 16 weken. Bij minder dan 16 nachtdiensten in 16 weken mag hij gemiddeld 48 uur per week werken. Een werknemer mag af en toe 12 uur nachtdienst draaien. Na zijn dienst moet hij dan minimaal 12 uur rust krijgen. Bekijk alle regels voor nachtarbeid.
- Wat is consignatiedienst?
Bij consignatiedienst is iemand tijdens zijn vrije tijd beschikbaar om direct aan de slag te gaan als er een noodgeval is. Afhankelijk van het type werk wordt dit ook wel storingsdienst, onderhoudsdienst, servicededienst, piketdienst, reservedienst, pieperdienst of wachtdienst genoemd. Voor consignatie zijn er extra regels in de Arbeidstijdenwet.
Gratis tips in je mailbox
