Arbeidstijdenwet, zo werkt het

De Arbeidstijdenwet is een van de belangrijkste wetten van het arbeidsrecht, zowel voor werkgevers als voor werknemers. Iedere ondernemer die personeel in dienst neemt, krijgt ermee te maken.

Arbeidstijdenwet, wat?

In de Arbeidstijdenwet (ATW) staat precies omschreven hoeveel uren jouw werknemers per dag en per week mogen werken. Er staat in hoe vaak, hoe lang en op welke momenten zij recht hebben op een pauze of op rusttijd. In deze wet staan ook de regels over dagdiensten, nachtdiensten en ploegendiensten.

Klaar voor (meer) personeel?

Test jezelf en je bedrijf. Beantwoord tien vragen met ja of nee en zie direct of je klaar bent voor (meer) personeel.

Doe de checklist

Arbeidstijdenwet, waarom?

De Arbeidstijdenwet is er om je werknemers te beschermen tegen te lange werkdagen en zo hun veiligheid, gezondheid en welzijn te bevorderen. Ook moet de wet je werknemers in staat stellen hun werk, privéleven en zorgtaken goed te combineren.

Arbeidstijdenwet, voor wie?

De Arbeidstijdenwet geldt voor alle werknemers van 18 jaar en ouder die in loondienst werken. Ook stagiairs en uitzendkrachten vallen onder deze wet.

Voor jeugdige werknemers van 17 jaar en jonger zijn afzonderlijke regels opgenomen. Ook zijn er speciale regels voor zwangere vrouwen en vrouwen die net zijn bevallen. Soms geldt de wet zelfs voor zzp'ers en freelancers, bijvoorbeeld als de veiligheid van derden in het spel is.

Werktijden voor jongeren

Hoeveel uren mag iemand van 15 of 16 jaar werken? Lees meer over de regels voor werktijden van jongeren.

Schema Arbeidstijdenwet 2024

Al die verschillende regels over werktijden zorgen ervoor dat de Arbeidstijdenwet een vrij ingewikkelde wet is. Hieronder vind je de belangrijkste bepalingen van de wet in een overzichtelijk schema. Heel handig om erbij te houden als je bezig bent met het invullen van een werkrooster.

*Bij collectieve regeling, zoals een cao.

Meer informatie over de Arbeidstijdenwet vind je in de brochure ‘De arbeidstijdenwet’ van de Rijksoverheid.

Arbeidstijdenwet naleven, hoe doe je dat?

Als werkgever ben je verplicht de bepalingen van de Arbeidstijdenwet na te komen. Je moet dus zorgen voor een goede registratie van de arbeidstijden en rusttijden.

Dat betekent in de praktijk dat je per werknemer de begin- en eindtijd van elke dienst, elke pauze en elke oproep moet noteren. Alleen dan kan de Arbeidsinspectie bij een controle nagaan of jij en je werknemers zich aan de Arbeidstijdenwet hebben gehouden. Het overleggen van alleen een werkplanning is dus niet voldoende.

Slimme urenregistratie

Gebruik een systeem waarin je de urenregistratie, verzuim­registratie, vakantieregistratie en verlofregistratie kunt doen. Dat geeft je meer inzicht in de inzet van personeel.

Arbeidstijdenwet overtreden, wat kost dat?

De Arbeidsinspectie voert jaarlijks heel wat controles uit bij bedrijven. Meestal betreft het een onaangekondigde steekproef.

Als bij zo’n controle blijkt dat jij je arbeids- en rusttijdenregistratie niet op orde hebt, kan de inspecteur een boete opleggen. Boetes voor het overtreden van de Arbeidstijdenwet worden per persoon en per dag berekend.

Maximale boete

Op grond van de Beleidsregel boeteoplegging Arbeidstijdenwet en Arbeidstijdenbesluit wordt de hoogte van de boete bepaald. Het normbedrag voor de boete is 10.000 euro.

• Als je minder dan 10 werknemers hebt betaal je de helft (0,5) van het boetenormbedrag.
• Heb je 11 tot 50 werknemers? Dan betaal je 0,75 keer het boetenormbedrag.

Bij herhaling mag de inspecteur het boetebedrag verhogen met 100 of 200 procent. Dat geld houd je uiteraard liever op zak. Zorg er dus voor dat jouw bedrijf de Arbeidstijdenwet niet overtreedt.

Arbeidstijdenwet 2024

In 2024 zijn er een aantal belangrijke wetswijzigingen voor ondernemers met personeel. Er worden geen wijzigingen verwacht in de Arbeidstijdenwet, maar er is wel een wijziging in de regels voor werktijd van jongeren.

Aanpassing werktijden 13 - 16 jaar

De regels voor kinderarbeid worden aangepast op 18 november 2024. Kinderen van 13, 14 of 15 jaar mogen tot tot later werken. In de Nadere regeling kinderarbeid (Nrk) staan alle wijzigingen beschreven. De belangrijkste aanpassingen op een rij:

• 13- en 14-jarigen mogen op niet-schooldagen en in vakantieweken tot 20.00 uur werken (voorheen tot 19.00 uur).
• 13- en 14-jarigen mogen nu ook op zondag werken.

Voor werken op zondag geldt de voorwaarde dat de zaterdag ervoor altijd vrij moet zijn. Ook mag maar een beperkt aantal zondagen worden gewerkt. In elke periode van 16 weken moeten er minstens 5 zondagen vrij zijn.

Verbod op werken met alcohol onder de 16 jaar

Werknemers jonger dan 16 jaar mogen niet werken in ruimtes waar alcohol geschonken wordt. Kinderen mogen wel werken in een andere ruimte binnen een horecabedrijf, bijvoorbeeld in de keuken, als daar geen alcohol geschonken wordt en er geen direct contact met klanten is.

Blijf op de hoogte van nieuwe wetten en wetswijzigingen rond personeel. Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Ondernemen met personeel.

 

Daarnaast zijn er andere belangrijke wetswijzingen voor ondernemers met personeel. Zo krijgen veel werknemers meer arbeidskorting. Het gaat om werknemers met een inkomen tot zo'n 40.000 euro per jaar. Zij houden per saldo meer nettoloon over. De maximale arbeidskorting in 2024 is 5.167 euro. Voor werknemers met een salaris rond het minimumloon stijgt de arbeidskorting met 115 euro.

Vragen over Arbeidstijdenwet

• Wat staat er in de Arbeidstijdenwet?

  In de Arbeidstijdenwet staat precies omschreven hoeveel uren jouw werknemers per dag en per week mogen werken. Er staat in hoe vaak, hoe lang en op welke momenten zij recht hebben op een pauze of op rusttijd. In de Arbeidstijdenwet staan ook de regels over nachtdiensten en ploegendiensten.

• Wanneer geldt de Arbeidstijdenwet?

  De Arbeidstijdenwet geldt voor alle werknemers in Nederland van 18 jaar en ouder. Ook stagiairs en uitzendkrachten vallen onder deze wet. Voor werknemers van 17 jaar en jonger zijn er extra regels. Ook zijn er speciale regels voor zwangere vrouwen en vrouwen die net zijn bevallen. Zij mogen minder vaak en minder lang werken.

• Waarom hebben werknemers recht op flexibel werk?

  Volgens de Wet flexibel werken (WFW) mogen werknemers die een halfjaar in dienst zijn een verzoek indienen om hun werklocatie aan te passen. Bijvoorbeeld als zij (deels) thuis willen werken. Je mag een verzoek voor thuiswerken alleen afwijzen als je daar een gewichtige reden voor hebt.

• Welke regels zijn er voor werken op zondag?

  Volgens de Arbeidstijdenwet hoeven werknemers in principe niet op zondag te werken, tenzij dit noodzakelijk is om het werk goed te doen. Bedrijven mogen zelf afspraken maken met hun werknemers over zondagswerk. Die regels staan in een cao, arbeidscontract of personeels­handboek.

• Hoeveel uren per nacht mag iemand werken?

  Een nachtdienst mag maximaal 10 of 12 uur duren, afhankelijk van de frequentie van nachtdiensten. Je werknemer mag gemiddeld 40 uur per week werken als hij 16 of meer nachtdiensten draait in 16 weken. Bij minder dan 16 nachtdiensten in 16 weken mag hij gemiddeld 48 uur per week werken. Bekijk alle regels voor nachtdienst.

• Wat is consignatie?

  Bij consignatie is iemand tijdens zijn vrije tijd beschikbaar om direct aan de slag te gaan als er een noodgeval is. Afhankelijk van het type werk wordt dit ook wel storingsdienst, onderhoudsdienst, servicededienst, piket of wachtdienst genoemd. Voor consignatie staan er extra regels in de Arbeidstijdenwet.

Ken jij de risico's al?

Jouw bedrijf is goud waard, voorkom uitglijders. Ontdek de gevaren in de horeca, bouw, detailhandel, groothandel, persoonlijke of zakelijke dienst­verlening en beperk je risico's.

Ga voor zekerheid