Is een ondernemingsraad verplicht?

Ondernemingsraad, waarom?

Werknemers hebben recht op medezeggenschap. Dat betekent dat ze binnen een bedrijf over zaken moeten kunnen meedenken en soms ook meebeslissen.

Dat kan via verschillende medezeggenschapsorganen, zoals een ondernemingsraad (OR) of een personeels­vertegenwoordiging (PVT)

Voordelen van een ondernemingsraad

Medezeggenschap kan veel opleveren. Niet alleen voor je medewerkers, maar ook voor jou als werkgever. Je krijgt bijvoorbeeld inzicht in wat er speelt op de werkvloer, je profiteert van de nuttige ideeën van werknemers en je vergroot de betrokkenheid van het personeel.

Hiermee werk je gericht aan goed werkgeverschap. Het is ook een belangrijke voorwaarde voor personeels­behoud.

Wet over ondernemingsraad

In de Wet op de ondernemingsraden (WOR) staan de verplichtingen rondom medezeggenschap. Afhankelijk van de grootte van je bedrijf moet je dit op een bepaalde manier regelen: via een ondernemingsraad (OR) of een andere vorm van personeels­vertegenwoordiging (PVT).

Regels cao over OR

Als jouw bedrijf moet voldoen aan een verplichte cao, dan kunnen daar extra regels in staan over medezeggenschap.

Volgens sommige cao's moet je ook bij minder dan vijftig werknemers een ondernemingsraad hebben. Controleer dus je cao. 

Ken jij de risico's al?

Jouw bedrijf is goud waard, voorkom uitglijders. Ontdek de gevaren in de horeca, bouw, detailhandel, groothandel, persoonlijke of zakelijke dienst­verlening en beperk je risico's.

Ga voor zekerheid

Ondernemingsraad oprichten?

Wat zegt de wet precies? Bekijk hieronder de verplichtingen per bedrijfsgrootte.

• 50 medewerkers of meer

Bedrijven met minstens vijftig medewerkers zijn verplicht om een ondernemingsraad (OR) in te stellen. Als ondernemer moet je zelf het initiatief nemen om een OR op te richten. Bijvoorbeeld door na te gaan of medewerkers zich hiervoor willen aanmelden.

Bij onvoldoende of geen animo ben je overigens niet van deze verplichting af. Je moet de belangstelling namelijk blijven peilen, omdat je personeel op een later moment wellicht wel geïnteresseerd is.

• 10 tot 50 medewerkers

Bedrijven met tien tot vijftig medewerkers zijn verplicht om een personeels­vertegenwoordiging (PVT) in te stellen als de meerderheid van het personeel daarom vraagt.

Daarnaast is het voor deze bedrijven mogelijk om vrijwillig een OR op te zetten. Als er geen OR of PVT opgericht wordt, dan moeten er wel voldoende personeels­vergaderingen worden gehouden.

• Minder dan 10 medewerkers

Bedrijven met minder dan tien medewerkers zijn niet verplicht om een OR of PVT op te zetten. Je kunt op vrijwillige basis wel kiezen voor een PVT om bijvoorbeeld overleg te voeren over de arbeidstijden.

OR of niet: welke werknemers tellen mee?

Het aantal medewerkers is dus van belang als je wilt weten wanneer een ondernemingsraad verplicht is. De Wet op de ondernemingsraden geeft instructies over de personen die je hierbij moet meetellen.

Volgens artikel 1 van deze wet gaat het om de volgende personen:

• Personen die werkzaam zijn op basis van een arbeids­overeenkomst of aanstelling (ongeacht of dit voor bepaalde of onbepaalde tijd is).
• Uitzendkrachten die ten minste 15 maanden werkzaam zijn bij jou als inlener.
• Personen die een arbeids­overeenkomst of aanstelling met jou hebben, maar niet in jouw onderneming werken.
• Personen die je samen met de ondernemingsraad hebt aangemerkt als 'in de onderneming werkzame personen'.

Jij en andere bestuurders van je onderneming tellen niet mee als werkzame personen.

Ondernemingsraad, hoeveel leden? 

Hoeveel werknemers moeten er in de ondernemingsraad zitten? Dit is afhankelijk van de grootte van je bedrijf.

In artikel 6 van de wet staat dit beschreven, namelijk:

• bij minder dan 50 werknemers = 3 leden
• 50 tot 100 werknemers = 5 leden
• 100 tot 200 werknemers = 7 leden
• 200 tot 400 werknemers = 9 leden
• 400 tot 600 werknemers = 11 leden
• 600 tot 1000 werknemers = 13 leden
• 1000 tot 2000 werknemers = 15 leden

Daarna komen er bij elk duizendtal werknemers nog 2 leden meer, tot maximaal 25 leden.

Afwijkend aantal in reglement ondernemingsraad

De ondernemingsraad kan met jouw toestemming een afwijkend aantal leden vaststellen in hun reglement. De ondernemingsraad kan ook zelf plaatsvervangers kiezen.

Een plaatsvervangend ondernemingsraadslid heeft dezelfde rechten en verplichtingen als het lid dat hij vervangt. 

Geen ondernemingsraad?

Wat als je geen ondernemingsraad hebt, waar dat eigenlijk wel verplicht is? Er is geen toezichthouder die dan boetes uitdeelt. Het is wel mogelijk dat medewerkers je voor de rechter dagen als je weigert om een ondernemingsraad in te stellen.

Op grond van de Wet op de economische delicten kan de rechter je dan een sanctie opleggen. Volgens deze wet kan het gaan om een hechtenis van maximaal zes maanden, een taakstraf of een geldboete.

Ontheffing van verplichting OR

De Sociaal-Economische Raad (SER) kan een ontheffing verlenen van de verplichting om een ondernemingsraad in te stellen. Die wordt alleen in bijzondere gevallen verleend. Bijvoorbeeld bij bedrijven met 'werknemerszelfbestuur', waar de medezeggenschap net zo goed geregeld is als in de wet.

Het adviesorgaan geeft geen ontheffing als het personeel onvoldoende of geen belangstelling heeft voor een OR.

Vragen over ondernemingsraad (OR)

• Wanneer is een OR verplicht?

  Een ondernemingsraad (OR) is verplicht voor alle bedrijven vanaf 50 werknemers. Kleinere bedrijven mogen ook een OR instellen, maar dat is niet verplicht, behalve als dit in de cao staat. Bij minder dan 50 werknemers kun je kiezen voor het oprichten van een personeels­vertegenwoordiging (PVT). In sommige gevallen is een PVT verplicht.

• Waarom een PVT of OR oprichten?

  Naast een mogelijke verplichting heeft het veel voordelen om een ondernemingsraad (OR) of een personeels­vertegenwoordiging (PVT) op te richten. De inspraak van werknemers kan leiden tot betere beslissingen. Je blijft op de hoogte van wat er speelt binnen je bedrijf. Je werknemers zullen meer betrokken zijn als zij mee kunnen denken. Daarmee voorkom je ongewenst personeels­verloop.

• Hoeveel leden moet een OR hebben?

  Een ondernemingsraad (OR) moet uit minimaal 3 leden bestaan. Heb je tussen de 50 en 100 werknemers dan moeten het 5 leden zijn. Bij 100 tot 200 werknemers gaat het om 7 leden. Bij 200 tot 400 werknemers: 9 leden. Bij 400 tot 600 werknemers: 11 leden. Bij 600 tot 1000 werknemers: 13 leden. En bij 1000 tot 2000 werknemers: 15 leden. Daarna komen er bij elk duizendtal werknemers nog 2 leden meer, tot maximaal 25 OR-leden.

Klaar voor (meer) personeel?

Test jezelf en je bedrijf. Beantwoord tien vragen met ja of nee en zie direct of je klaar bent voor (meer) personeel.

Doe de checklist