Zzp'er of werknemer, waar kijkt de Belastingdienst naar?

Sinds 1 mei 2016 gelden nieuwe zzp-regels en is het voor de Belastingdienst makkelijker geworden om te controleren of sprake is van een arbeids­overeenkomst (met een werknemer) of van een overeenkomst van opdracht (met een zzp’er). De kans op een controle is dus groter geworden.

Doen partijen alsof het gaat om zelfstandig ondernemerschap, maar is volgens de Belastingdienst in werkelijkheid sprake van een dienstverband? Dan volgen naheffingen en boetes voor beide partijen. Lees in het volgende stappenplan hoe de Belastingdienst tot zijn oordeel komt.

Stappenplan nieuwe zzp-regels

Stap 1. Wat geldt er tussen partijen?

De eerste stap is om te bepalen wat de inhoud van de overeenkomst is. Dit wordt gedaan aan de hand van de partijbedoeling en de uitvoering van de afspraken.

Om de partijbedoeling vast te stellen, is in de eerste plaats het schriftelijke contract van belang. Maar ook zijn de omstandigheden waaronder dit contract tot stand is gekomen relevant. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar de maatschappelijke status van partijen: een werkgever of opdrachtgever wordt in het algemeen als een meer professionele partij gezien dan de werknemer of opdrachtnemer.

De inhoud van de overeenkomst wordt ook vastgesteld aan de hand van de uitvoering van de afspraken. Zijn die conform contract of is ervan afgeweken?

Stap 2. Is er sprake van gezag?

Nadat de inhoud van de overeenkomst is vastgesteld, is dus duidelijk wat er tussen partijen geldt. Daarna dient te worden bepaald of de overeenkomst moet worden aangemerkt als arbeids­overeenkomst of overeenkomst van opdracht. In beide gevallen wordt tegen betaling een prestatie geleverd. Het kenmerkende verschil betreft de gezagsverhouding.

Maar wat is gezag? Van gezag is sprake wanneer de werkverschaffer bevoegd is aanwijzingen en instructies te geven aan de arbeidskracht, waarbij de arbeidskracht verplicht is om deze te volgen.

Heeft de werkverschaffer instructiebevoegdheid over de werkinhoud en over de overige aspecten zoals werktijden, vakantiedagen et cetera, dan is er dus sprake van gezag. In dat geval zijn de werkverschaffer, de arbeidskracht en hun arbeidsrelatie te kwalificeren als werkgever, werknemer en een arbeids­overeenkomst.

Maar wat nu als de werkverschaffer alleen instructiebevoegdheid heeft over de werktijden, maar niet over de werkinhoud? Of andersom? In dat geval (lees: dus altijd) wegen ‘alle omstandigheden van het geval’ mee om te bepalen of er sprake is van gezag of niet. Uit de rechtspraak volgt een groot aantal indicatoren.

Omstandigheden die wijzen op gezag en een arbeids­overeenkomst, zijn bijvoorbeeld:

• structureel en uitsluitend werken voor een werkgever
• een vooraf bepaalde vaste arbeidsomvang
• de verplichting om de arbeid persoonlijk te verrichten
• verplicht om aan een oproep gehoor te geven
• doorbetaling tijdens ziekte
• pensioen en verzekeringen via de werkgever
• periodiek gelijke inkomsten
• afdracht van belasting en premies
• werk verricht met middelen van de werkgever
• toestemming voor vakantie nodig

Omstandigheden die wijzen op de afwezigheid van gezag en een overeenkomst van opdracht, zijn bijvoorbeeld:

• incidenteel werk
• meerdere opdrachtgevers
• er is vooraf bepaald wanneer de opdracht afgerond zal zijn
• vervanging zonder toestemming
• niet gehouden om aan een oproep gehoor te geven
• ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel
• betaling op factuurbasis
• geen toestemming voor verlof nodig
• bij ziekte of vakantie geen loon
• niet gebonden aan werktijden
• werken met eigen middelen
• bij schade of niet-tijdige afronding (herstel)kosten voor eigen rekening

Bieden modelovereenkomsten de oplossing?

Ja en nee. Bij een controle kijkt de Belastingdienst als eerste naar het contract, dus het helpt wanneer die conform een modelovereenkomst zijn opgesteld. De Belastingdienst kijkt echter naar alle omstandigheden van het geval. Hoe het contract tot stand is gekomen en hoe het is uitgevoerd, is dus ook van belang (wezen gaat voor schijn).

De modelovereenkomsten zijn te vinden op de website van de Belastingdienst. Deze zijn echter zeer algemeen van aard en dienen op diverse punten door partijen te worden ingevuld. Het is daarom een goed idee om je hierbij te laten ondersteunen.